Krzysztof WALCZAK
Szef dzia│u Beck Info Biznes
WYDAWNICTWO CH BECK
Wyk│adowca Wy┐szej Szko│y PrzedsiΩbiorczo╢ci
i Zarz▒dzania im. L. Ko╝mi±skiego w Warszawie
Wyk│adowca Wy┐szej Szko│y Handlu i Prawa
im. R. úazarskiego w Warszawie
krzysztof.walczak@beck.pl

1. Wynagrodzenie za pracΩ
2. Czas pracy i urlopy wypoczynkowe
3. Uregulowania prawne dotycz▒ce pracy kobiet

Wynagrodzenie za pracΩ

Problematyka wynagrodze± za pracΩ znajduje swoje miejsce zar≤wno w obydwu Kartach jak i w dyrektywie 75/117 z dnia 10 lutego 1975 r. w sprawie zbli┐ania ustawodawstw Pa±stw Cz│onkowskich dotycz▒cych stosowania zasady r≤wnego wynagradzania pracuj▒cych kobiet i mΩ┐czyzn.
Dokumenty te, jak wskaza│em wy┐ej, gwarantuj▒ pracownikom prawo do godziwego wynagrodzenia dla zatrudnionych i cz│onk≤w ich rodzin. Opr≤cz tego m≤wi▒ o uznawaniu prawa pracownik≤w do zwiΩkszonej stawki wynagrodzenia za pracΩ w godzinach nadliczbowych z zastrze┐eniem wyj▒tk≤w w przypadkach szczeg≤lnych (art. 4 pkt 2 EKS).
Uznanie prawa pracownik≤w zar≤wno mΩ┐czyzn jak i kobiet do jednakowego wynagrodzenia za pracΩ jednakowej warto╢ci, zosta│o zawarte w punkcie 3 art. 4 EKS, w art 119 Traktatu Rzymskiego a tak┐e we wspomnianej wy┐ej dyrektywie 75/117.
Art. 2 dyrektywy gwarantuje pracownikom mo┐liwo╢ci skorzystania z drogi s▒dowej dla dochodzenia prawa do "uzyskania r≤wnego wynagrodzenia". Zasada ta, na co warto zwr≤ciµ uwagΩ by│a czΩsto podstaw▒ spor≤w przed Europejskim Trybuna│em Sprawiedliwo╢ci.

Ostatni▒ kwesti▒ zwi▒zan▒ z wynagrodzeniami pracownik≤w uregulowan▒ szczeg≤│owo w przepisach UE jest ochrona roszcze± pracownik≤w w przypadku niewyp│acalno╢ci pracodawcy, o kt≤rej m≤wi szczeg≤│owo dyrektywa 80/987 z 20.10. 1980 r. Niewyp│acalno╢µ w rozumieniu tego dokumentu zachodzi w przypadku, gdy:

• z│o┐ono wniosek o wszczΩcie postΩpowania dotycz▒cego maj▒tku pracodawcy w przypadku jego niewyp│acalno╢ci, lub
• w│a╢ciwa w│adza podjΩ│a decyzjΩ o wszczΩciu postΩpowania, lub stwierdzi│a ostateczne zamkniΩcie przedsiΩbiorstwa, lub zak│adu nale┐▒cego do pracodawcy oraz niemo┐no╢µ wszczΩcia postΩpowania ze wzglΩdu na niewystarczaj▒ce w tym celu ╢rodki finansowe.

W przypadku zaistnienia niewyp│acalno╢ci instytucje gwarancyjne powinny zaspokoiµ roszczenia pracownik≤w dotycz▒ce wynagrodzenia otrzymywanego na podstawie um≤w o pracΩ lub stosunk≤w pracy za okres przed ustalon▒, zgodnie z zasadami zawartymi w dyrektywie dat▒. Pa±stwa Cz│onkowskie mog▒ jednak ograniczyµ wysoko╢µ wyp│acanych kwot, jednak przy zagwarantowaniu minimalnej wyp│aty wskazanej w art. 4 dyrektywy. Przyk│adowo

• w przypadku gdy ustalon▒ dat▒ jest wyst▒pienie niewyp│acalno╢ci pracodawcy, nale┐y wyp│aciµ co najmniej wynagrodzenie nale┐ne za 3 ostatnie miesi▒ce umowy o pracΩ lub stosunku pracy w ci▒gu 6 miesiΩcy poprzedzaj▒cych t▒ datΩ,
• w przypadku gdy dat▒ jest wypowiedzenie umowy o pracΩ z przyczyn dotycz▒cych niewyp│acalno╢ci, nale┐y wyp│aciµ wynagrodzenie nale┐ne za 3 ostatnie miesi▒ce umowy lub stosunku pracy.

Pewne uregulowania zwi▒zane z problematyk▒ wynagrodze± znajdujemy tak┐e w ww. dyrektywie 91/533 z dnia 14 pa╝dziernika 1991r. w sprawie obowi▒zku pracodawcy dotycz▒cego informowania pracownik≤w o warunkach stosowanych do umowy lub stosunku pracy, kt≤ra zobowi▒zuje pracodawc≤w do informowania pracownik≤w o czΩstotliwo╢ci wyp│acania wynagrodze±. (Na marginesie nale┐y dodaµ, ┐e Rada wyda│a r≤wnie┐ rozporz▒dzenie 10/60, kt≤re upowa┐ni│o KomisjΩ Europejsk▒ do gromadzenia danych na temat wynagrodze± i koszt≤w zatrudnienia w Pa±stwach Cz│onkowskich. Rozporz▒dzenie to mia│o umo┐liwiµ ujednolicenie danych pozwalaj▒cych okre╢liµ osobowe koszty dzia│alno╢ci gospodarczej).

Pozosta│e elementy problematyki wynagrodze± zosta│y pozostawione do swobodnej decyzji Pa±stw Cz│onkowskich.
(szerzej patrz K. Walczak " Wynagrodzenia w krajach Unii Europejskiej" (w) "Prawo PrzedsiΩbiorcy" 7/95).

Czas pracy i urlopy wypoczynkowe

Kwestia czasu pracy i urlop≤w zosta│a bardzo szczeg≤│owo uregulowana w dokumentach Rady Europy i Unii Europejskiej.
EKS w punkcie 1 artyku│u 2 zobowi▒zuje Pa±stwa do okre╢lenia rozs▒dnego dziennego i tygodniowego czasu pracy, stopniowego skracania tygodniowego czasu pracy do takiego wymiaru, na jaki pozwala wzrost wydajno╢ci pracy oraz inne zwi▒zane z tym czynniki. Kolejne punkty tego artyku│u zobowi▒zuj▒ pa±stwo do zapewnienia:

• p│atnych dni ╢wi▒tecznych (punkt 2);
• pracownikom zatrudnionym przy okre╢lonych pracach, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia, dodatkowych p│atnych urlop≤w, lub skr≤cenia czasu pracy (punkt 3);
• tygodniowego wypoczynku, kt≤ry, w miarΩ mo┐liwo╢ci, zbiega│by siΩ z dniem uznanym za dzie± wolny od pracy, zgodnie z tradycj▒ lub zwyczajem danego kraju lub regionu (punkt 4).

Za╢ w artykule 33 EKS uznaje, ┐e Pa±stwo spe│nia te warunki, gdy okre╢lenie "rozs▒dnego" czasu pracy ma zastosowania wobec "znacznej wiΩkszo╢ci zainteresowanych pracownik≤w".
Je┐eli chodzi o regulacje Unii Europejskiej, to jak wspomnia│em wy┐ej punkt 7 WKPPSP wskazuje, ┐e powinno siΩ podnosiµ na wy┐szy poziom czas i organizacjΩ czasu pracy. Za╢ w punkcie 8 m≤wi siΩ, ┐e ka┐dy pracownik ma prawo do cotygodniowego wypoczynku oraz corocznego p│atnego urlopu, kt≤rych d│ugo╢µ powinna byµ stopniowo wyr≤wnywana przy jednoczesnym podnoszeniu na wy┐szy poziom.

Strona 1 Strona 2 Strona 3 Strona 4