Krzysztof WALCZAK
Szef dzia│u Beck Info Biznes
WYDAWNICTWO CH BECK
Wyk│adowca Wy┐szej Szko│y PrzedsiΩbiorczo╢ci
i Zarz▒dzania im. L. Ko╝mi±skiego w Warszawie
Wyk│adowca Wy┐szej Szko│y Handlu i Prawa
im. R. úazarskiego w Warszawie
krzysztof.walczak@beck.pl

1. Wynagrodzenie za pracΩ
2. Czas pracy i urlopy wypoczynkowe
3. Uregulowania prawne dotycz▒ce pracy kobiet

Najszerzej problematyka ta zosta│a jednak uregulowana w dyrektywie 93/104 z 23.11. 1993 r. dotycz▒cej niekt≤rych aspekt≤w organizacji czasu pracy.
Dokument ten, okre╢la minimalne wymagania dotycz▒ce organizacji czasu pracy, kt≤re to pojΩcie obejmuje:

• minimalny okres odpoczynku w ci▒gu doby i tygodnia,
• urlopy roczne,
• przerwy w pracy,
• maksymalny tygodniowy wymiar czasu pracy,
• zasady pracy nocnej oraz zmianowej,
• harmonogramy pracy.

Zgodnie z º 3 artyku│u 2 dyrektywy czas nocny oznacza okres nie kr≤tszy ni┐ 7 godzin, jak jest to okre╢lone w prawie krajowym, kt≤ry musi obejmowaµ w ka┐dym przypadku czas miΩdzy p≤│noc▒ a 5.00. Normalny czas pracy pracownik≤w pracuj▒cych w nocy nie mo┐e przekraczaµ przeciΩtnie 8 godzin w ka┐dym okresie 24 godzin. Podobnie wygl▒da sytuacja pracownik≤w pracuj▒cych w nocy, kt≤rych praca jest zwi▒zana ze szczeg≤lnymi zagro┐eniami lub powa┐nym wysi│kiem fizycznym lub umys│owym, kt≤rzy nie mog▒ pracowaµ d│u┐ej ni┐ 8 godzin w ka┐dym okresie 24 godzin, podczas kt≤rego wykonuj▒ pracΩ.
Art. 3 dyrektywy gwarantuje pracownikom minimalny okres odpoczynku w wymiarze 11 nieprzerwanych godzin w okresie 24 godzin. Je┐eli czas pracy jest d│u┐szy ni┐ 6 godzin, to w≤wczas pracownik jest uprawniony do przerwy na odpoczynek, kt≤rej d│ugo╢µ i warunki przyznania bΩd▒ ustalone w uk│adach zbiorowych, porozumieniach zawieranych miΩdzy pracodawcami i pracownikami lub przy ich braku, w ustawodawstwie krajowym.
Zgodnie z art. 5 dyrektywy w ka┐dym okresie siedmiu dni przys│uguj▒ pracownikowi co najmniej 24 godziny nieprzerwanego odpoczynku. Przy czym minimalny czas odpoczynku okre╢lony w tym przepisie obejmuje niedzielΩ. Maksymalny tygodniowy wymiar czasu pracy, zosta│ okre╢lony na poziomie 48 godzin w ka┐dym okresie 7 dni, wliczaj▒c w to pracΩ w godzinach nadliczbowych. R≤wnocze╢nie minimalny wymiar urlopu wynosi 4 tygodnie i nie mo┐e zostaµ zast▒piony ekwiwalentem za wyj▒tkiem przypadk≤w ustania stosunku pracy.
(szerzej patrz K. Walczak "Czas pracy w krajach Unii Europejskiej" (w) "Prawo PrzedsiΩbiorcy" 35/94; ten┐e "Praca w niepe│nym wymiarze czasu w krajach Unii Europejskiej" (w) "Prawo PrzedsiΩbiorcy" 20/95; ten┐e "Wymiar czasu pracy w Niemczech" (w) "Prawo PrzedsiΩbiorcy" 17-18/95, ten┐e "Dni wolne od pracy w krajach Unii Europejskiej" (w) "Prawo PrzedsiΩbiorcy" 9/95).

Uregulowania prawne dotycz▒ce pracy kobiet

Zgodnie z artyku│em 119 Traktatu Rzymskiego kobiety i mΩ┐czy╝ni maj▒ zagwarantowan▒ r≤wn▒ p│acΩ za r≤wn▒ pracΩ. R≤wno╢µ p│acy bez dyskryminacji oznacza, ┐e:

1. P│aca za t▒ sam▒ pracΩ wykonywan▒ na akord, musi byµ mierzona w tych samych jednostkach;
2. P│aca za pracΩ wykonywan▒ w jednostkach czasu musi byµ jednakowa dla os≤b zajmuj▒cych to samo stanowisko.

Ww. postanowienie Traktatu Rzymskiego, jakkolwiek obowi▒zuj▒ce wszystkie Pa±stwa Cz│onkowskie, by│o wprowadzane niejednolicie. Dlatego Komisja postanowi│a, ┐e w celu przyspieszenia pe│nej realizacji art. 119 nale┐a│oby wydaµ odpowiedni▒ dyrektywΩ. Dnia 10 lutego 1975 r. Rada przyjΩ│a dyrektywΩ 75/117 dotycz▒c▒ zbli┐enia ustawodawstw Pa±stw Cz│onkowskich odnosz▒cych siΩ do stosowania zasady r≤wnej p│acy dla mΩ┐czyzn i kobiet. Dyrektywa ta by│a tematem wielu orzecze± Europejskiego Trybuna│u Sprawiedliwo╢ci. Bardzo ciekawy by│ przypadek 129/79 Macarthys v Smith, w kt≤rym Trybuna│ rozpatrywa│ skargΩ kierowniczki magazynu otrzymuj▒cej wynagrodzenie w wysoko╢ci 50 UKL tygodniowo, kt≤ra uwa┐a│a siΩ za dyskryminowan▒, gdy┐ jej poprzednik na tym stanowisku (kt≤re uzyska│a po czteromiesiΩcznej przerwie) uzyskiwa│ 60 UKL. Zwracaj▒c siΩ do s▒du zaprezentowa│a ona pogl▒d, i┐ jest uprawniona do otrzymywania albo takiej pensji jak▒ by uzyska│a gdyby by│a mΩ┐czyzn▒ wykonuj▒cym pracΩ dla tego samego pracodawcy, albo do pensji jak▒ aktualnie otrzymywa│by mΩ┐czyzna kt≤ry wykonywa│ t▒ pracΩ przed ni▒. Trybuna│ zgodzi│ siΩ z drugim twierdzeniem odrzucaj▒c pierwsze. Odm≤wi│ on mo┐liwo╢ci por≤wnywania wynagrodze± kobiety z hipotetycznym pracownikiem p│ci mΩskiej. Innymi s│owy, kobieta nie mo┐e, na podstawie art. 119, skar┐yµ wynagrodzenia, kt≤re jak uwa┐a otrzymywa│aby gdyby by│a mΩ┐czyzn▒, je┐eli w danym przedsiΩbiorstwie brak jest mΩ┐czyzn na odpowiednich stanowiskach. Ograniczenie to ma szczeg≤lne znaczenie w ga│Ωziach przemys│u, gdzie wszystkie por≤wnywalne miejsca pracy s▒ zajmowane przez pracownik≤w tej samej p│ci.

Strona 1 Strona 2 Strona 3 Strona 4