Krzysztof WALCZAK
Szef dzia│u Beck Info Biznes
WYDAWNICTWO CH BECK
Wyk│adowca Wy┐szej Szko│y PrzedsiΩbiorczo╢ci
i Zarz▒dzania im. L. Ko╝mi±skiego w Warszawie
Wyk│adowca Wy┐szej Szko│y Handlu i Prawa
im. R. úazarskiego w Warszawie
krzysztof.walczak@beck.pl

Kolejnym priorytetem polityki UE jest promowanie zasad informacji i konsultacji pracownik≤w. PojΩcie "informacja" znaczy udostΩpnianie pracownikom wiadomo╢ci, co do kt≤rych mog▒ oni ┐▒daµ wyja╢nie± lub stawiaµ dodatkowe pytania. Konsultacja mo┐e byµ rozumiana jedynie jako zwracanie siΩ o opiniΩ i udzielanie jej, jednak niekt≤re dyrektywy u┐ywaj▒ bardziej rozwiniΩtej formu│y: "konsultacja zmierzaj▒ca do osi▒gniΩcia porozumienia". Przyk│adowo art. 6. tzw. ramowej dyrektywy 89/391 z 12.6.1989 r. o wprowadzeniu ╢rodk≤w w celu zwiΩkszania bezpiecze±stwa i poprawy zdrowia pracownik≤w podczas pracy wskazuje jako jeden z obowi▒zk≤w pracodawc≤w zapewnienie, aby planowanie i wprowadzanie nowych technik by│o konsultowane z pracownikami i/lub ich przedstawicielami w zakresie konsekwencji wyboru danego wyposa┐enia, warunk≤w i ╢rodowiska pracy zwi▒zanych z bezpiecze±stwem i zdrowiem pracownik≤w. Art. 11 zatytu│owany jest konsultacje i uczestnictwo pracownik≤w - i przewiduje, ┐e pracodawcy powinni konsultowaµ siΩ z pracownikami i(lub) ich przedstawicielami i umo┐liwiaµ im uczestniczenie we wszelkich dyskusjach dotycz▒cych bezpiecze±stwa i ochrony zdrowia podczas pracy.

Trzecim obszarem zbiorowego prawa pracy objΩtym uregulowaniami europejskimi jest partycypacja pracownicza, o kt≤rej m≤wi dyrektywa 94/45 z 22.9.1994 r. w sprawie ustanowienia europejskich rad zak│adowych, lub trybu informowania i zasiΩgania opinii pracownik≤w przedsiΩbiorstw lub w grupach przedsiΩbiorstw o zasiΩgu wsp≤lnotowym.

Konieczno╢µ prawnego uregulowania kwestii partycypacji pracowniczej w przedsiΩbiorstwach ponadnarodowych mia│a przede wszystkim przyczyny ekonomiczne i wi▒za│a siΩ z narastaniem proces≤w restrukturyzacji i │▒czenia siΩ (fuzji) przedsiΩbiorstw. Wraz z nasileniem siΩ tych fuzji zanika znaczenie bazy macierzystej przedsiΩbiorstwa wielonarodowego, rozumianej jako zwi▒zanie centrum zarz▒dzania takim przedsiΩbiorstwem z konkretnym pa±stwem. Zarz▒dzanie tego typu przedsiΩbiorstwem ulega umiΩdzynarodowieniu. W konsekwencje rola bezpo╢redniego pracodawcy maleje a co za tym idzie najwa┐niejsze dla pracownik≤w decyzje jak np. zwolnienia grupowe podejmowane s▒ poza krajem, na kt≤rego terenie wykonywana jest praca. (J.Wratny "Europejska Rada Zak│adowa" PiP 8,9/96 str. 101 i nast.).

W takim przypadku krajowe systemy prawne okazuj▒ siΩ niewystarczaj▒ce, st▒d te┐ zrodzi│ siΩ pomys│ przyjΩcia uregulowa± ponadnarodowych, kt≤rych celem by│oby umo┐liwienie pracownikom wp│ywania na decyzje dotycz▒ce ich zak│adu pracy podejmowane poza terytorium na kt≤rym zak│ad siΩ znajduje. Kolejnym impulsem do wydania tego dokumentu by│y ju┐ przyjΩte EKS i WKPPSP, kt≤re m≤wi│y og≤lnie o partycypacji, oraz dokumenty socjalne z Maastrichtu.

Dyrektywa ta ma jednak ograniczony zasiΩg, bowiem odnosi siΩ do przedsiΩbiorstw licz▒cych ponad 1000 pracownik≤w, kt≤re dzia│aj▒ co najmniej w dwu krajach cz│onkowskich, przy czym liczba zatrudnionych w r≤┐nych krajach nie mo┐e byµ mniejsza ni┐ 150 pracownik≤w. Dyrektywa przewidywa│a dwuletnie vacatio legis. i dlatego dopiero od 22.9.1996 r wszystkie podlegaj▒ce jej przedsiΩbiorstwa zosta│y zobowi▒zane do prowadzenia rokowa± z udzia│em zwi▒zk≤w zawodowych, zmierzaj▒cych do ustanowienia Europejskiej Rady Pracowniczej. Forma tej rady nie zosta│a sprecyzowana a jedynie w wypadku, gdyby do wrze╢nia 1999 r. nie wprowadzono jej w ┐ycie, w≤wczas nale┐y przyj▒µ ujednolicony model zawarty w dyrektywie. Rada sk│ada│aby siΩ z przedstawicieli pracownik≤w ze wszystkich kraj≤w, wchodz▒cych w jej sk│ad, kt≤rzy odbywaliby coroczne spotkania i posiadaliby prawo dostΩpu do informacji oraz prawo doradztwa w sprawach, maj▒cych wp│yw na sytuacjΩ pracownik≤w danego przedsiΩbiorstwa.

Powo│anie rady jest dobrowolne, pracownicy mog▒ zatem zrezygnowaµ z jej utworzenia. Kompetencje rady nie naruszaj▒ kompetencji kierownictwa do podejmowania decyzji gospodarczych oraz odmowy ujawniania radzie informacji poufnych. Wprowadzono tak┐e obowi▒zek dla cz│onk≤w rady i niekt≤rych innych os≤b nieujawniania uzyskanych informacji osobom trzecim. Koszty dzia│ania rady pokrywa pracodawca, za╢ jej cz│onkowie oraz cz│onkowie cia│ negocjacyjnych maj▒ gwarancje ochrony stosunku pracy i zarobk≤w. Dyrektywa pozostawia stronom bardzo szerokie mo┐liwo╢ci wyboru miΩdzy r≤┐nymi wariantami dzia│ania a tak┐e tre╢ci porozumienia partycypacyjnego, a wiΩc czy bΩdzie to tylko informowanie, konsultowanie czy te┐ wsp≤│decydowanie.

Wreszcie, o czym nale┐y pamiΩtaµ, rady s▒ cia│ami og≤lnoza│ogowymi, a nie zwi▒zkowymi, co jednak nie wyklucza udzia│u zwi▒zk≤w w ich tworzeniu je┐eli przedstawicielami pracownik≤w uprawnionymi do wyboru cia│a negocjacyjnego lub bezpo╢rednio rady s▒ - zgodnie z ustawodawstwem krajowym - reprezentanci zwi▒zk≤w.

Strona 1 Strona 2 Strona 3