ENCYKLOPEDIA ªR╙DZIEMIA

HASúA NA LITER╩ "A"

Adanedhel "Cz│owiek-Elf, imiΩ nadane Turinowi w Nargothrondzie.

Adunakhor "W│adca Zachodu", imiΩ, kt≤re przybra│ dziewiΩtnasty kr≤l Numenoru, pierwszy, kt≤ry wybra│ sobie imiΩ w jΩzyku adunaickim (numenorejskim); w jΩzyku quenejskim nosi│ imiΩ Herunumen.

Aduranta Sz≤sty, najdalej na po│udnie wysuniΩty dop│yw Gelionu w Ossiriandzie. Nazwa znaczy "podw≤jny nurt", poniewa┐ rzeka ta rozdziela siΩ, op│ywaj▒c wok≤│ wyspΩ Tol Galen.

Aeglos "ªnie┐ne Ostrze", w│≤cznia Gil-galada.

Aegnor Czwarty syn Finarfina, wraz z bratem Angrodem broni│ p≤│nocnych stok≤w Dorthonionu. Poleg│ w bitwie Dagor Bragollach. ImiΩ znaczy "Dziki Ogie±".

Aelin-uial "Stawy P≤│mroku". miejsce, gdzie Aros wpada│ do Sirionu.

Aerandir "Morski WΩdrowiec", jeden z trzech marynarzy towarzysz▒cych Earendilowi w podr≤┐ach.

Aerina Krewniaczka Hurina w Dol-lominie, ┐ona Easterlinga Broddy. Pomog│a Morwienie po Nirnaeth Arnoediad.

Agarwaen "Splamiony krwi▒", imiΩ, kt≤re sam sobie nada│ Turin po przybyciu do Nargothrondu.

Aglarond "B│yszcz▒ce czary" w Helmowym Jarze w Ered Nimrais.

Aglon "W▒ski Przesmyk" miΩdzy Dorthonionem a wzniesieniami po│o┐onymi na zach≤d od wzg≤rza Himring.

Ainulindale "Muzyka Ainur≤w", zwana te┐ "Wielk▒ Muzyk▒", "Wielk▒ Pie╢ni▒". Tak┐e tytu│ opowie╢ci o Stworzeniu, przypisywanej Rumilowi z Tirionu, napisanej za Dawnych Dni.

Ainurowie "ªwiΩci", pierwsze istoty stworzone przez Iluvatara, powo│ane do ┐ycia przed stworzeniem Ei. Nazwa obejmuje Valar≤w i Majar≤w.

Akallabeth "Upad│y", w jΩz. adunaickim (numenorejskim) r≤wnowa┐nik nazwy Atalante w jΩz. quenejskim. R≤wnie┐ tytu│ relacji o upadku Numenoru.

Alkarinque "Wspania│a", nazwa gwiazdy

Alkarondas OkrΩt Ar-Farazona, na kt≤rym po┐eglowa│ do Amanu

Aldaron "Pan Las≤w", w jΩz. quenejskim tytu│ Valara Otomego (por. Tauron)

Aldudenie "Lament po stracie Dw≤ch Drzew", u│o┐ony przez elfa Elemmirego z plemiania Vanyar≤w

Almaren Pierwsza siedziba Valar≤w na Ardzie przed drug▒ napa╢ci▒ Melkora. Wyspa na ogromnym jeziorze po╢rodku ªr≤dziemia

Alqualonde "úabΩdzia Przysta±", g│≤wne miasto i port Telerich na wybrze┐u Amanu

Aman "B│ogos│awiony, Wolny od Z│a", nazwa kraju na Zachodzie, za Wielkim Morzem, gdzie zamieszkali Valarowie po opuszczeniu wyspy Almaren. CzΩsto wymieniane jako B│ogos│awione Kr≤lestwo.

Amandil "Mi│uj▒cy Aman", ostatni ksi▒┐e Andunie w Numenorze, potomek Elrosa ojciec Elendila. Nie powr≤ci│ z wyprawy do Valinoru

Amarie Ze szczepu Vanyar≤w; ukochana Finroda Felagunda, pozosta│a w Valinorze

Amlach Syn Imlacha, syna Maracha, przyw≤dca rebelii Ludzi z Estoladu; zawr≤ci│ ze z│ej drogi i s│u┐y│ pod rozkazami Maedhrosa

Aman Amarth "G≤ra Przeznaczenia", nazwa nadana Orodruinie, gdy jej ognie siΩ przebudzi│y po powrocie Saurona z Numenoru

Amon Ereb "Samotne Wzg≤rze" (tak┐e po prostu Ereb) miΩdzy uskokiem Ramdal a rzek▒ Gelion w Beleriandzie Wschodnim

Amon Ethir "Wzg≤rze Zwiadu", wzniesione przez Felagunda na wsch≤d od Bramy Nargothrondu

Amon Gwareth Wzg≤rze, na kt≤rym zbudowano Gondolin, po╢r≤d r≤wniny Tumladen

Amon Obel Wzg≤rze po╢r≤d lasu Brethil, na kt≤rym zbudowano Efel Brandir

Amon Rudh "úysy Pag≤rek", samotne wzniesienie na r≤wninie na po│udnie od Brethilu, siedziba Mima i kryj≤wka bandy rozb≤jnik≤w Turina

Amon Sul "Wzg≤rze Wiatr≤w" w Arnorze ("Wichrowy Czub" we "W│adcy Pier╢cieni")

Amon Uilos Nazwa Oilosse w jΩz. sindari±skim

Amras Bli╝ni brat Amroda, najm│odszego syna Feanora. Obaj bracia zginΩli podczas napa╢ci na lud Earendila przy uj╢ciu Sirionu

Amrod Por. Amras

Anach Prze│Ωcz umo┐liwiaj▒ca wyj╢cie z Taur-nu-Fuin (Dorthonionu) przy zachodnim kra±cu Ered Gorgoroth

Anadune "Westernesse", nazwa Numenoru w jΩz. adunaickim (numenorejskim) (por. Numenor)

Anar Nazwa S│o±ca w jΩz. quenejskim

Anarion M│odszy syn Elendila, kt≤ry wraz z ojcem i bratem Isildurem uratowa│ siΩ z zatopienia Numenoru i za│o┐y│ w ªr≤dziemiu kr≤lestwo numenorejskie na wygnaniu. Pan na Minas Anor. Poleg│ podczas oblΩ┐enia Barad-duru

Anarrima Nazwa gwiazdozbioru

Andor "Kraina Daru", Numenor

Andram "Wielki Mur", naswa uskoku dziel▒cego w poprzek teren Beleriandu

Androth Groty w╢r≤d wzg≤rz Mithirmu, gdzie Tuor zosta│ przygarniΩty przez Elfy Szare

Anduina "D│uga Rzeka" na wsch≤d od G≤r Mglistych, zwana tak┐e Wielk▒ Rzek▒

Andunie Miasto i przysta± na zachodnim wybrze┐u Numenoru. Ksi▒┐Ωta Andunie

Anfauglir ImiΩ wilka Karcharotha, przet│umaczone w tek╢cie jako "Spragniona Gardziel"

Anfauglith Nazwa r≤wniny Ard-galen po jej spustoszeniu przez Morgotha podczas Bitwy Nag│ego P│omienia, przet│umaczona w tek╢cie jako "D│awi▒cy Py│". Por. Dor-nu Fauglith

Angainor úa±cuch wykuty przez Aulego i dwukrotnie u┐yty do spΩtania uwiΩzionego Melkora

Angband "»elazne WiΩzienie", "Piek│o »elaza" - ogromna twierdza Morgotha w p≤│nocno-zachodniej czΩ╢ci ªr≤dziemia

Anghabar "»elazne Do│y", kopalnia w G≤rach OkrΩ┐nych otaczaj▒cych r≤wninΩ Gondolinu

Anglachel Miecz wykuty z ┐elaza meteorytu, ofiarowany Thingolowi przez Eola, a p≤╝niej oddany Belegowi. Po przekuciu go dla Turina otrzyma│ nazwΩ Gurthang

Angrenost "»elazna Forteca", twierdza numenorejska na zachodniej granicy Gondoru, p≤╝niej siedziba czarodzieja Kurunira (Sarumana). Patrz Isengard

Angrim Ojciec Gorlima NieszczΩ╢liwego

Angrist "»elazny Top≤r", n≤┐ zrobiony przez Telchara z Nogrodu, zabrany Kurufinowi przez Berena i przez niego u┐yty potem do wy│uskania Silmarila z korony Morgotha

Angrod Trzeci syn Finarfina, wraz ze swym bratem Aegnorem broni│ p≤│nocnych stok≤w Dorhonionu. Poleg│ w bitwie Dagor Bragollach

Anguirel Miecz Eola; zrobiony z tego samego metalu co Anglachel

Ankalagon NajwiΩkszy ze skrzydlatych smok≤w Morgotha, zabity przez Earendila

Annael Elf Szary z Mithrimu, przybrany ojciec Tuora

Annatar "Pan Dar≤w", imiΩ przybrane przez Saurona w Drugiej Erze, gdy w z│udnie szlachetnej postaci ukazywa│ siΩ tym Eldarom, kt≤rzy zostali w ªr≤dziemiu

Annon-in-Gelydh "Brama Noldor≤w", wej╢cie do podziemnego koryta rzeki w zachodnich g≤rach Dor-liminu, prowadz▒ce do Kirith Ninniach

Annuminas "Wie┐a Zachodu" (czyli wie┐a Westernesse, Numenoru), gr≤d kr≤l≤w Arnoru nad jeziorem Nenuial

Anor Patrz Minas Anor

Apanonar "P≤╝niej Urodzeni". Tak elfowie nazywali ludzi

Aradan ImiΩ Malacha, syna Maracha w jΩz. sindari±skim

Aragorn Trzydziesty dziewi▒ty spadkobierca Isildura w linii prostej, kr≤l zjednoczonych kr≤lestw Arnoru i Gondoru po Wojnie o Pier╢cie±; za╢lubi│ ArwenΩ, c≤rkΩ Elronda. Nazywany Spadkobierc▒ Isildura

Araman Ja│owe pustkowie na wybrze┐u Amanu pomiΩdzy g≤rami Pelori a Morzem, ci▒gn▒ce siΩ na p≤│noc a┐ do Helkarakse

Aranel ImiΩ Diora, Spadkobiercy Thingola

Aranruth "Gniew Kr≤la". ImiΩ miecza Thingola. Miecz ten przetrwa│ ruinΩ Doriathu i dosta│ siΩ w rΩce kr≤l≤w Numenoru

Aranwe Elf z Gondolinu, ojciec Voronwego

Aratan Drugi syn Isildura, poleg│ wraz z ojcem na Polach Gladden

Aratarowie "Wyniesieni Wysoko". O╢miu Valar≤w obdarzonych najwiΩksz▒ moc▒

Arathorn Ojciec Aragorna

Arda "Kr≤lestwo", nazwa Ziemi jako kr≤lestwa Manwego

Ard-galen Wielka trawiasta r≤wnina na p≤│noc od Dorthonionu, po spustoszeniu nazwana Anfauglith i Dor-nu-Fauglith. Pierwotna nazwa znaczy "Zielony Obszar". Por. Kalenardhon (Rohan)

Aredhela "szlachetna C≤ra Elf≤w", siostra Turgona z Gondolinu, schwytana przez Eola w Nan Elmoth, matka Maeglina, nazywana tak┐r Ar-Feiniel, Nia│▒ Pani▒ Noldor≤w, Bia│▒ Pani▒ Gondolinu

Ar-Farazon "Z│oty", dwudziesty czwarty i ostatni kr≤l Numenoru, w jΩz. quenejskim zwany Tar-Kalionem. Wzi▒│ do niewoli Saurona, lecz potem da│ mu siΩ opΩtaµ i pop│un▒│ na czele wielkiej floty na wojnΩ z Amanem

Ar-Feiniel Patrz Aradhela

Ar-Gimilzor Dwudziesty Drugi kr≤l Numenoru, prze╢ladowca Elendilich

Argonath "Kamienni Kr≤lowie", Kolumny Kr≤l≤w, olbrzymie pos▒gi Isildura i Anariona nad Anduin▒, na p≤│nocnej granicy Gondoru

Ariena Z rodu Majar≤w, kt≤rej Valarowie powierzyli sterowanie okrΩtem S│o±ca

Armenelos Gr≤d kr≤l≤w Numenoru

Arminas Patrz Gelmir

Arnor "Kraj Kr≤la", p≤│nocne Kr≤lestwo Numenorejczyk≤w w ªr≤dziemiu, za│o┐one przez Elendila po jego ucieczce z zatopionego Numenoru

Aros Rzeka op│ywaj▒ca Doriath od po│udnia

Arossiach Brody na Arosie, w pobli┐u p≤│nocno-wschodniego kra±ca Doriathu

Ar-Sakalthor Ojciec Ar-Gimilzora

Arthad Jeden z dwudziestu towarzyszy Barahira w Dorthonionie

Arvernien Kraina przybrze┐na ªr≤dziemia po│o┐ona na zach≤d od uj╢cia Sirionu. Por. pie╢± ╢piewan▒ przez Bilba w Rivendell: "By│ marynarzem Earendil w Arvienien mieszka│ mie╢cie..."

Ar-Zimrafel Patrz Miriel

Askar Najdalej na p≤│noc wysuniΩty dop│yw Gelionu w Ossiriandzie (p≤╝niej nazwany Rathlorielem). Pierwotna nazwa znaczy: bystry, gwa│towny

Astaldo "Wlaczeny", imiΩ Valara Tulkasa

Atalante "Upad│y", nazwa w jΩz. quenejskim r≤wnoznaczna z Akallabeth

Atanamir Patrz Tar-Atanamir

Atanatari "Ojcowie Ludzi"; patrz Atani

Atani "Drugi Lud", Ludzie (l.poj. Atan). Co do pochodzenia tej nazwy patrz. Poniewa┐ w Beleriandzie przez d│ugi czas Noldorowie znali tylko Trzy Rody Przyjaci≤│ Elf≤w, nazwa ta (w jΩz. sindari±skim Adan, l.mn. Edain) skojarzy│a siΩ szczeg≤lnie z tymi Rodami i rzadko by│a u┐ywana do oznaczania innych plemion ludzkich, kt≤re przyby│y do Beleriandu p≤╝niej lub o kt≤rych wiedziano, ┐e ┐yj▒ za G≤rami. Lecz w przem≤wieniu Iluvatara oznacza w og≤le rodzaj ludzki

Aule Valar, jeden z Aratar≤w, kowal i mistrz rzemios│, ma│┐onek Yavanny

Avallone Przysta± i miasto Eldar≤w na Tol Eressei, nazwane tak wg "Akallabeth", "poniewa┐ by│o ze wszystkich miast najbli┐sze Valinorowi"

Avari "Oporni, Ci, kt≤rzy odm≤wili", nazwa nadana tym elfom, kt≤rzy siΩ nie przy│▒czyli do wΩdr≤wki z Kuivienen na Zach≤d. Patrz Eldarowie i Elfy Ciemne

Avathar "Cienie", opuszczony kraj na wybrze┐u Amanu na po│udnie od zatoki Eldamar, miΩdzy g≤rami Pelori a Morzem, gdzie Melkor spotka│ UngoliantΩ

Azaghal W│adca krasnolud≤w z Belegostu. Zrani│ Glaurunga i przez niego zosta│ zabity w bitwie Nirnaeth Arnoediad