J.R.R. TOLKIEN by BARAHIR _ _ _TEKSTY

Bestiariusz
Encyklopedia
Historie
Humor
Kronika
Opowiadania
Organizacje
Pie╢ni
Poematy
Recenzje
Zagadki
ZwierzΩta

KRONIKA LAT
(Kronika Kr≤lestw Zachodnich)

Pierwsza Era sko±czy│a siΩ Wielk▒ Bitw▒, w kt≤rej zastΩpy Valinoru zdruzgota│y Thangorodrim i obali│y Morgotha. WiΩkszo╢µ Noldor≤w wr≤ci│a potem na daleki Zach≤d i osiad│a w Eressei. na widnokrΩgu Valinoru, a wielu Sindar≤w odp│ynΩ│o te┐ za morze.

Druga Era sko±czy│a siΩ pierwszym upadkiem Saurona, s│ugi Morgotha, i odebraniem mu Jedynego Pier╢cienia.

Trzecia Era dobieg│a kres po rozegraniu Wojny o Pier╢cie±, lecz za pocz▒tek Czwartej Ery uznano dzie± w kt≤rym Elrond odp│yn▒│ z Przystani, wtedy bowiem zaczΩ│o siΩ panowanie ludzi i zmierzch wszelkich i nnych istot obdarzonych mow▒ i ┐yj▒cych dot▒d w ªr≤dziemiu.

W czwartej Erze wszystkie poprzednie nazwano Dawnymi Dniami, lecz ╢cislej ta nazwa odnosi siΩ do czas≤w poprzedaj▒cych wygnanie Morgotha.

Chronologia wydarze± w ªr≤dziemiu od Drugiej Ery.

rok
1	-	Budowa Szarej Przystani i za│o┐enie kr≤lestwa Lindonu.
32	-	Edainowie docieraj▒ do Numenoru.
ok. 40	-	wielu krasnolud≤w, opuszczaj▒c stare siedziby w Ered Luin, przenosz▒ siΩ do Morii, dok▒d ╢ci▒gaj▒ coraz liczniej ich wsp≤│plemie±cy.
442	-	ªmierµ Elrosa Tar- Minayatura.
ok. 500	-	Sauron zaczyna zn≤w dzia│aµ w ªr≤dziemiu.
548	-	Silmarien rodzi siΩ w Numenorze.
600	-	Pierwsze okrΩty Numenorejczyk≤w pojawiaj▒ siΩ u wybrze┐y.
750	-	Noldorowie zak│adaj▒ Eregion.
ok. 1000	-	Sauron, zaniepokojony rosn▒c▒ potΩg▒ Numenorejczyk≤w, obiera Mordor za sw▒ siedzibΩ i warowniΩ. Zaczyna budowΩ Barad-dur.
1075	-	Sauron pr≤buje zjednaµ sobie Eldar≤w. Gil-galad nie chce z nim rokowaµ, ale kowale z Eregionu daj▒ siΩ zwie╢µ jego ob│udnymi s│owami. Numenorejczycy zaczynaj▒ budowaµ sobie sta│e przystanie.
ok. 1500	-	Elfowie-kowale pouczeni przez Saurona osi▒gaj▒ mistrzostwo w swoim rzemio╢le. Zaczynaj▒ wykuwaµ Pier╢cienie W│adzy.
ok. 1590	-	Trzy Pier╢cienie gotowe w Eregionie.
ok. 1600	-	Sauron we wnΩtrzu Orodruiny wykuwa Jedyny Pier╢cie±. Ko±czy budowΩ Barad-dur. Celebrimbor odgaduje plany Saurona.
1693	-	Zaczyna siΩ wojna miΩdzy elfami a Sauronem. Trzy Pier╢cienie znajduj▒ siΩ w ukryciu.
1695	-	Wojska Saurona napadaj▒ na Eriador. Gil-galad wysy│a Elronda do Eriagonu.
1697	-	Spustoszenie Eriagonu. ╢mierµ Celebrimbora. ZamkniΩcie bram Morii. Elrond wycofuje siΩ wraz z niedobitkami Noldor≤w i zak│ada siedzibΩ w Imladris.
1699	-	Sauron opanowuje Eriador.
1700	-	Tar-Minastir wysy│a siln▒ flotΩz Numenoru do Lindonu. Pora┐ka Saurona.
1701	-	WypΩdzenie Saurona z Eriadoru. Kraje zachodnie mog▒ cieszyµ siΩ przez jakis czs spokojem.
ok. 1800	-	Od tego mniej wiΩcej czasu Numenorejczycy zaczynaj▒ utrwalaµ swoje panowanie nad wybrze┐ami. Sauron rozszerz swoj▒ w│adzΩ na wsch≤d. Cie± pada na Numenor.
2251	-	Tar-Atanamir obejmuje tron. Pocz▒tki buntu i rozdzia│u w╢r≤d Numenorejczyk≤w. Mniej wiΩcej w tym czasie Nazgule, czyli Upiory Pier╢cieni, pojawiaj▒ siΩ po raz pierwszy.
2280	-	Umbar staje sΩ potΩ┐n▒ twierdz▒ Numenoru.
2350	-	Budowa Pelargiru, kt≤ry staje siΩ g│≤wnym portem Wiernych Numenorejczyk≤w.
2899	-	Ar-Adunakhor obejmuje tron.
3175	-	Skrucha Tar-Palantira. Wojna domowa w Numenorze.
3255	-	Ar-Pharazon Z│oty przejmuje ber│o.
3261	-	Ar-Pharazon odp│ywa z Numenoru i l▒duje w Umbarze. 3262 Sauron wziΩty do niewoli Numenoru; 3262-3310 Sauron zyskuje wp│yw na kr≤la i deprawujw Nuemenorejczyk≤w.
3310	-	Ar-Pharazon rozpoczyna wielki zbrojenia.
3319	-	Ar-Pharazor napada na Valinor. Upadek Numenoru. Elendil z synami uchodzi.
3320	-	Za│o┐enie Kr≤lestw na Wygnaniu: Arnoru i Gondoru. Rozdzia│ kryszta│≤w jasnowidzenia miΩdzy dwa kr≤lestwa.
3429	-	Sauron napada na Gondor, zdobywa Minas Ithil, pali Bia│e Drzewo. Isildur u cieka w d≤│ Anduiny i udaje siΩ na P≤│noc do Elendila. Anarion broni Minas Anor i Osgiliath.
3430	-	Zawi▒zuje siΩ Ostatnie Przynierze.
3431	-	Dil-galad i Elendil ruszaj▒ na wsch≤d, na Imladris.
3434	-	Wojska Przymierza przekraczaj▒ G≤ry Mgliste. Bitwa na polach Dagorlandu i klΩska Saurona. Zaczyna siΩ oblΩ┐enie Barad-dur.
3440	-	ªmierµ Anariona.
3441	-	Sauron pokonany przez Elendila i Gil-galada, kt≤rzy gin▒. Isildur zabiera Jedyny Pier╢cie±. Sauron znika, a Upiory Pier╢cienia kryja siΩ w ciemno╢ciach. Koniec Drugiej Ery.

TRZECIA ERA

rok
2	-	Isildur sadzi m│ode Bia│e Drzewo w Minas Anor. Oddaje Kr≤lestwo Po│udniowe Meneldilowi. KlΩska na polach Gladden; Isildur ginie wraz z trzema swymi starszymi synami.
3	-	Othar przynosi szcz▒tki miecza Narsilia do Imladris.
10	-	Valandil zostaje kr≤lem Arnoru.
109	-	Elrond za╢lubia CelebrianΩ, c≤rkΩ Celeborna.
130	-	Narodziny Elldana I Elrohira, syn≤w Elronda.
420	-	Kr≤l Ostoher odbudowuje Minas Anor.
490	-	Pierwsza napa╢µ Easterling≤w.
500	-	Romedacil I zwyciΩ┐a Eastrling≤w.
541	-	Romendaci ginie w boju.
830	-	Falastur rozpoczyna dynastiΩ Kr≤l≤w-»eglarzy w Gondorze.
861	-	ªmierµ Earendura i podzia│ Arnoru.
933	-	Kr≤l Earnir I zdobywa Umbar, Kt≤ry staje siΩ twierdz▒ Gondoru.
936	-	Earnil ginie na morzu.
1015	-	Kr≤l Ciryndil ginie podczas oblΩ┐enia Umbaru.
1050	-	Hyarmendacil podbija Harad. Gondor osi▒ga szczyt potΩgi. Mniej wiΩcej w tym czasi cie± ogarnia Zielony Las, Kt≤ry ludzie zaczynaj▒ nazywaµ Mroczn▒ Puszcz▒. Po raz pierwszy w kronikach pojawia siΩ wzmianka o perianntah - nizio│kach, gdy┐ Harfootowie przybywaj▒ do Eriadoru.
ok. 1100	-	MΩdrcy (Istari-czarodzieje oraz najwiΩksi z Eldar≤w) odkrywaj▒, ┐e w Dol-Guldur z│e si│y zbudowa│y sobie twierdzΩ; przypuszcza siΩ, ┐e osiad│ w niej jeden z Nazgul≤w.
1149	-	Pocz▒tek panowania Atanatara Alcarina.
ok. 1150	-	Fallohidzi przybywaj▒ do Eriadoru. Stoorowie przez prze│Ωcz Czerwonego Rogu dostaj▒ siΩ do Klina i do Dunlandu.
ok. 1300	-	Zn≤w mno┐▒ siΩ w ªr≤dziemiu z│e stwory. Orkowie z G≤r Mglistych napastuj▒ krasnolud≤w. Ponownie ukazuj▒ siΩ Nazgule. W≤dz ich przybywa na p≤│noc do Angamaru. Perianie przenosz▒ siΩ dalej na zach≤d. Wielu z nich osiedla siΩ w Bree.
1356	-	Kr≤l Argeleb I ginie w wojnie z kr≤lestwem Rhudaur. Wtym czasie Stoorowie opuszczaj▒ Klin i czΩ╢µ ich wraca do Dzikiego Kraju.
1409	-	CarnoksiΩ┐nik, kr≤l Angmaru, napada na Arnor. ªmierµ kr≤la Arvelega I. Obrona Fornostu i Tyrn Gorthad. Zbu┐enie wie┐y Amon Sul.
1432	-	ªmierµ kr≤la w Gondoru Valacara; pocz▒tek Wa╢ni Rodzinnej i wojny domowej.
1437	-	Spalenie Osgiiath i strata palantiru. Eldacar ucieka do Rhovanionu, syn jego Ornendil ginie zamordowany.
1447	-	Powr≤t Eldacara i wypΩdzenie samozwa±ca Castamira. Bitwa u Brodu na Erui. OblΩ┐enie Pelargiru.
1448	-	Buntownicy uciekaj▒ i zajmuj▒ Umbar.
1540	-	Kr≤l Aldamir ginie na wojnie z Haradem i korsarzami z Umbaru.
1551	-	Hyarmendacil II zwyciΩ┐a ludzi z Haradu.
1601	-	Perianowie, emigruj▒cy z Bree, otrzymuj▒ ziemiΩ za Baranduin▒ od kr≤la Argeleba II.
ok. 1630	-	Przy│▒czaj▒ siΩ do nich Stoorowie Przybywaj▒ z Dunlandu.
1634	-	Korsarze │upi▒ Pelargil i zabijaj▒ kr≤la Minardila.
1636	-	Wielki m≤r w Gondorze. ªmierµ kr≤la Telemnara i jego dzieci. Bia│e Drzewo usycha w Minas Anor. M≤r szerzy siΩ na p≤│noc i zach≤d; wiele okolic Eriadoru pustoszeje. Perianowie utrzymuj▒ siΩ za Baradruin▒ mimo ciΩ┐kich strat.
1640	-	Kr≤l Tarondor przenosi siedzibΩ kr≤lewsk▒ do Minas Anor i zasadza nowe Bia│e Drzewo. Osgiliath zaczyna rozsybywaµ siΩ w gruzy. Stra┐e nie czuwaj▒ ju┐ na granicach Mordoru.
1810	-	Kr≤l Telumehtar Umbardacil odbija Umbar i wypΩdza korsarzy.
1821	-	Pocz▒tek najazd≤w Wo╝nik≤w nz Gondor.
1856	-	Gondor traci ziemie na wschodzie, Narmacil II ginie na polu bitwy.
1899	-	Kr≤l Calimehtar zwyciΩ┐a Wo╝nik≤w na polach Dagorladu.
1900	-	Gondor i Arnor wznawiaj▒ │▒czno╢µ i zawieraj▒ sojusz. Arvedui za╢lubia c≤rkΩ Ondohera z Gondoru, Firiel.
1944	-	Ondoher ginie w bitwie. Earnil wypiera nieprzyjaci≤│ z po│udniowej czΩ╢ci Ithilien. ZwyciΩ┐a w bitwie o ob≤z i wypΩdza Wo┐nik≤w na Martwe Bagna. Arvedui og│asza swoje prawa do korony Gondoru.
1945	-	Koronacja Earnila II.
1974	-	Konie Kr≤lestwa P≤│nocnego. CzarnoksiΩ┐nik napada na Arthedain i zdobywa Fornost.
1975	-	Arvedui tonie w Zatoce Forochel. Gin▒ palantiry z Annuminas i Amon Sul. Earnur prowadzi flotΩ do Lindonu. KlΩska CzarnoksiΩ┐nika pod Fornostem: ╢cigany a┐ do Ettenmoors, opuszcza P≤│noc.
1976	-	Arnarth zostaje wodzem Dunedain≤w. Spu╢ciznΩ Arnoru bierze na przechowanie Elrond. 1977 Frugmar prowadzi Eotheod≤w na P≤│noc.
1979	-	Wyb≤r Bukki z Moczar≤w na pierwszego thana Shire`u.
1980	-	CzarnoksiΩ┐nik przybywa do Mordoru i tam gromadzi Nazgul≤w. W Morii pojawia siΩ Balrog i zabija Durina VI.
1981	-	Ginie Nain I. Krasnoludowie uciekaj▒ z Morii. Wielu le╢nych elf≤w z Lorien uchodzi na po│udnie. Gin▒ Amorth i Nimrodel.
1999	-	Thrain I przybywa z Ereboru i zak│ada krasnoludzkie kr≤lestwo pod Samotn▒ G≤r▒.
2000	-	Nazgule z mordoru atakuj▒ i oblegaj▒ Minas Ithil.
2002	-	Upadek Minas Ithil, wie┐y przezwanej p≤╝niej Minas Morgul. Nieprzyjaciel zdobywa palantir.
2043	-	Earnur zostaje kr≤lem Gondoru. CzarnoksiΩ┐nik zniewa┐a go i wyzywa do walki.
2050	-	Powt≤rne wyzwanie. Earnur rusza pod Minas Ithil i znika bez wie╢ci. Mardil obejmuje rz▒dy jako Namiestnik.
2060	-	Wzrost potΩgi Dol Guldur. MΩdrcy obawiaj▒ siΩ, ┐e to Sauron wraca w nowej postaci.
2063	-	Gandalf udaje siΩ do Dol Guldur. Sauron wycofuje siΩ i kryje dalej na wschodzie. Pocz▒tek Niespokojnego Pokoju. Nazgule Przyczajeni w Minas Morgul nie daj▒ znak≤w ┐ycia.
2210	-	Thorin I opuszcza Erebor wΩdruj▒c na p≤│noc ku Szarym G≤rom, gdzie skupiaj▒ siΩ teraz najwiΩksze resztki Durinowego plemienia.
2340	-	Isumbras I zostaje trzynastym thanem, pierwszy na tym urzΩdzie przedstawiciel rodu Tuk≤w. Oldbuckowie zajmuj▒ Buckland.
2460	-	Koniec Niespokojnego Pokoju. Sauron ze wzmorzonymi si│ami wraca do Dol Gudur.
2463	-	Utworzenie Bia│ej Rady. W tym mniej wiΩcej czasie Deagol, ze szczepu Stoor≤w, znajduje Jedyny Pier╢cie± i ginie zamordowany przez Smeagola.
2470	-	Smeagol-Golum kryje siΩ w G≤rach Mglistych.
2475	-	Ponowna napa╢µ na Gondor. Ostateczne zburzenie Osgiliath i kamiennego mostu.
ok. 2480	-	Orkowie zaczynaj▒ budowaµ tajne twierdze w G≤rach Mglistych, ┐eby zagrodziµ przej╢cia do Eriadoru. Sauron zaczyna zaludniaµ MoriΩ potworami, kt≤re s▒ na jego s│u┐bie.
2509	-	Orkowie z zasadzki napadaj▒ na prze│Ωczy Czerwonego Rogu CelebrianΩ, kt≤ra tamtΩdy jecha│a do Lorien, Porywaj▒ j▒ i rani▒ zatrut▒ broni▒.
2510	-	Celebriana odp│ywa za Morze. Orkowie i Easterlingowie napadaj▒ na Calenardhon. Eorl M│ody zwyciΩ┐a nad Celebrantem. Rohirrimowie osiedlaj▒ siΩ w Calenardhonie.
2545	-	ªmierµ Eorla w bitwie na P│askowy┐u.
2569	-	Brego, syn Eorla, ko±czy budowΩ Z│otego Dworu.
2570	-	Baldor, syn Brega przekracza Zakazane Wrota i ginie. W tym czasie na dalekiej p≤│nocy pojawiaj▒ siΩ zn≤w smoki i zaczynaj▒ nΩkaµ krasnolud≤w.
2589	-	Smok zabija Daina I.
2590	-	Thror wraca do Ereboru. Brat jego Gror osiada w »elaznych Wzg≤rzach.
ok. 2670	-	Tobold w Po│udniowej ╞wiartce zak│ada pierwsz▒ plantacjΩ fajkowego ziela.
2683	-	Isengrim II zostaje dziesi▒tym thanem i rozpoczyna budowΩ Wielkich Smajal≤w.
2698	-	Ecthelion I odbudowuje Bia│▒ Wie┐e w Minas Tirith.
2740	-	Orkowie wznawiaj▒ napa╢µ na Eriador.
2747	-	Rohan, napadniΩty jednocze╢nie z wschodu i zachodu, dostaje siΩ w rΩce nieprzyjaci≤│. Gondor walczy z korsarzami. Helm z Rochanu chroni siΩ w Helmowym Jarze. Wulfzdobywa Edoras.
2758-59	-	D│uga Zima. Ludno╢µ Eriadoru i Rohanu ponosi dotkliwe straty. Gandalf spieszy z pomoc▒ mieszka±com Shire`u.
2759	-	ªmierµ Helma. Frealaf wypΩdza Wulfa i daje pocz▒tek nowej dynastii kr≤l≤w Marchii. Saruman osiada w Isengardzie.
2770	-	Smok Smaug napada na Erebor. Zniszczenie Dal. Thror ucieka, a z nim Train II i Thorin II.
2790	-	Olbrzymi ork zabija Throra w Morii. Krasnoludowie przygotowuj▒ siΩ do wojny odwetowej. Narodziny Geronitiusa, znanego p≤╝niej pod mianem Starego Tuka.
2793	-	Pocz▒tek wojny krasnolud≤w z orkami.
2799	-	Bitwa w Nanduhirion po Wschodni▒ Bram▒ Morii. Dain »elazna Stopa wraca do »elaznych Wzg≤rz. Thrain II i jego syn Thorin wΩdruj▒ na zach≤d. Osiedlaj▒ siΩ w po│udniowej czΩ╢ci G≤r B│Ωkitnych, na zach≤d o Shire`u.
2800-64	-	Orkowie nΩkaj▒ z p≤│nocy Rohan; zabijaj▒ kr≤la WaldΩ.
2841	-	Thrain II postanawia udaµ siΩ do Ereboru, lecz jest tropiony przez s│ugi Saurona.
2845	-	Thrain uwiΩziony w Dol Guldur. Nieprzyjaciel odbiera mu ostatni z Siedmiu Pier╢cieni.
2850	-	Gandalf ponownie przybywa do Dol Guldur i przekonuje siΩ, ┐e panuje tam rzeczywi╢cie Sauron, kt≤ry chce w swym rΩku skupiµ wszystkie Pier╢cienie, a szczeg≤lnie poszukuje Jedynego Pier╢cienia izbiera wiadomo╢ci o spadkobiercy Isildura. Gandalf spotyka siΩ z Thrainem, kt≤ry oddaje mu klucz od tajemnych drzwi Ereboru. Thrain umiera w Dol Guldur.
2851	-	Zebranie Bia│ej Rady. Gandalf nak│ania do wyprawy na Dol Guldur, lecz przewa┐a zdanie Sarumana. Saruman rozpoczyna poszukiwania w okolicy P≤l Gladden.
2852	-	ªmierµ Belecthora II, kr≤la Gondoru. Bia│e Drzewo usycha; poniewa┐ w Gondorze nie ma nowego nasienia, martwy pie± pozostaje na miejscu.
2890	-	Narodziny Bilba w Shire.
2907	-	Narodziny Gilraeny, matki Aragorna II.
2911	-	Sroga Zima. Baranduina, i inne rzeki skutenlodem. Bia│e wilki napadaj▒ z p≤│nocy na Eriador.
2920	-	ªmierµ Starego Tuka.
2929	-	Arathorn syn Aradora, wodza Dunedain≤w, za╢lubia GilraenΩ.
2931	-	Narodziny Aragorna, syna Arathorna II.
2933	-	ªmierµ Arathorna II. Gilraena przenosi siΩ z synem do Imladris. Elrond zastΩpuje mu ojca i nadaje mu imiΩ Estel (Nadzieja); prawda o pochodzeniu Aragorna trzymana jest w tajemnicy.
2941	-	Thorin DΩbowa Tarcza i Gandalf odwiedzaj▒ Bilba w Shire. Bilbo spotyka Golluma i znajduje Pier╢cie±.Bitwa PiΩciu Armii w doline Dal. ªmierµ Thorina II. Bard z Rasgaroth zabija smoga Smauga. Dain z »elaznych Wzg≤rz zostaje kr≤lem pod G≤r▒.
2942	-	Bilbo wraca do Shire`u z Pier╢cieniem. Sauron potajemnie wraca do Mordoru.
2944	-	Bard odbudowuje Dal i zostaje kr≤lem. Gollum opuszcza G≤ry i udaje siΩ na poszukiwanie "z│odzieja", kt≤ry zabra│ Pier╢cie±.
2948	-	Narodziny Theodena, syna Thengla, kr≤la Rohanu.
2949	-	Gandalf i Balin odwiedzaj▒ Bilba w Shire.
2951	-	Sauron wystΩpuje jawnie i gromadzi si│y w Mordorze. Zaczyna odbudowΩ Barad-dur. Gollum wΩdruje do Mordoru. Sauron wysy│a nazgule, ┐eby znowu zajΩ│y Dol Guldur. Elrond wyjawia Estelowi jego prawdziwe iniΩ i dziedzictwo, oddaje mu szcz▒tki Narsila. Arwena po powrocie z Lorien spotyka Aragorna w lesie Imladris. Aragorn rusza na pustkowia.
2953	-	Ostatnie posiedzenie Bia│ej Rady. Debata o Pier╢cieniach. Saruman k│amliwie zapewnia, ┐e Jedyny Pier╢cie± sp│yn▒│ Anduin▒ do Morza. Saruman wycofuje siΩ do Isengardu, obejmuje go na w│asno╢µ i umacnia. Zazdrosny o Gandalfa i boj▒c siΩ go, szpieguje jego posuniΩcia, zauwa┐a, ┐e Gandalf interesuje siΩ Shire`en. Wkr≤tce nasy│a swoich szpieg≤w do Bree i do Po│udniowej ╞wiartki.
2956	-	Spotkanie Aragorna z Gandalfem i pocz▒tek ich przyja┐ni.
2968	-	Narodziny Froda.
2977	-	Bain, syn Barda, zostaje kr≤lem Dal.
2980	-	Aragorn odwiedza Lorien i spotyka tu ArwenΩ Undomiel; ofiarowuje jej pier╢cie± Barahira; na wzg≤rzu Cerin Amroth Aragorn i Arawena wymieniaj▒ przyrzeczenie wierno╢ci. Mniej wiΩcej w tym czasie Gollum dociera do granic Modoru i spotyka SzelobΩ. Theoden zostaje kr≤lem Rohanu.
2983	-	Narodziny Faramira, syna Denethora. Narodziny Sama.
2984	-	ªmierµ Ectheliona II. Denethor II zostaje Namiestnikiem.
2989	-	Balin opuszcza Erebor udaj▒c siΩ do Morii.
2991	-	Narodziny Eomera, syna Eomunda w Rochanie.
2994	-	Balin ginie. Rozgromienie krasnolud≤w w Morii.
2995	-	Narodzinu siostry Eomera, Eowiny.
ok.3000	-	Cie± Mordoru rozszerza siΩ; Saruman odwa┐a siΩ u┐yµ palantiru Orthanku i zostaje usidlony przez Saurona, kt≤ry rozporz▒dza palantirem z Minas Ithil. Saruman zdradza Bia│▒ RadΩ. Staje siΩ szpiegiem Saurona, donosi mu, ┐e Stra┐nicy czuwaj▒ szczeg≤lnie nad Shire`em.
3001	-	Po┐egnalne przyjΩcie u Bilba. Gandalf nabiera podejrze±, ┐e pier╢cie± Bilba jest poszukiwanym Jedynym Pier╢cieniem. Podwojenie czujno╢ci wok≤│ shire`u. Gandalf szuka wie╢ci o Gollumie i wzywa na pomoc Aragorna.
3002	-	Bilbo odwiedza Elronda i na zawsze osiada w Rivendell.
3004	-	Gandalf odwiedza Froda w Shirei odt▒d powtarza swe wizyty czΩsto przez cztery nastΩpne lata.
3007	-	Brand, syn Baina, zostaje kr≤lem Dal. ªmierµ Gilareny.
3008	-	Jesieni▒ Gandalf po raz ostatni odwiedza Froda.
3009	-	Gandalf i Aragorn wznawiaj▒ poszukiwania Golluma i w ci▒gu o╢miu lat tropi▒ go w dolinach Anduiny, w Mrocznej Puszczy, w Rhovanionie, na pograniczu Mordoru. Wtym samym czasie Gollum O╢miela zapu╢ciµ siΩ do Mordoru i wpada w rΩce Saurona. Elrond posy│a po ArawenΩ, kt≤ra wraca do Imaldris; g≤ry i kraje po│o┐one na wsch≤d od g≤r staj▒ siΩ obszarem zagro┐onym.
3017	-	Wypuszczenie Golluma z Mordoru. Aragorn spotyka Golluma Iodprowadza do Mrocznej Puszczy, powierzaj▒c pieczy Thranduila. Gandalf odwiedza Minas Tirith i odczytuje stare dokumenty Isildura.

WIELKIE LATA

3018

Kwiecie±

(12) Gandalf przybywa do Hobbitonu.

Czerwiec

(20) Sauron napada na Osgiliath. Mniej wiΩcej jednocze╢nie orkowie napastuj▒ Thranduila i Gollum ucieka.

Lipiec

(4) Boromir wyrusza z Minas Tirith.

(10) Gandalf uwiΩziony w Orthanku.

Sierpie±

Gollum znika bez ╢ladu. Prawdopodobnie, ╢cigany zar≤wno przez elf≤w, jak przez s│ugi Saurona, schroni│ siΩ w Morii, lecz chocia┐ w ko±cu odkry│ drogΩ do Zachodniej Bramy, nie m≤g│ wyj╢µ.

Wrzesie±

(18) Uwolnienie Gandalfa z Orthanku. Czarni Je╝d╝cy przeprawiaj▒ siΩ przez br≤d na Isenie.

(19) Gandalf jako ┐ebrak przybywa do Edoras, gdzie odmawiaj▒ mu wstΩpu.

(20) Gandalf dostaje siΩ do Edoras. Theoden ka┐e mu opu╢ciµ sw≤j dom, ale pozwala mu wybraµ ze swej stadniny konia.

(21) Gandalf spotyka Cienistogrzywego, lecz ko± nie pozwala mu zbli┐yµ siΩ do siebie. Gandalf idzie za nim w g│▒b stepu.

(22) Czarni Je╝d╝cy przybywaj▒ wieczorem do Brodu Sarn i wyp│aszaj▒ stra┐nik≤w. Gandalf odnajduje Cienistogrzywego w stepie.

(23) Czterej Czarni Je╝d╝cy o ╢wicie przekraczaj▒ granicΩ Shire`u. Inni ╢cigaj▒ stra┐nik≤w ucikaj▒cych na wsch≤d, po czym wracaj▒, by strzec Zielonego Go╢ci±ca. Czarny Je╝d╝iec zjawia siΩ w Hobbitonie. Frodo opuszcz Bag End. Gandalf oswoiwszy Cienistogrzywego wyje┐d┐a na nim z Rohanu.

(24) Gandal przeprawia siΩ przez IsenΩ.

(26) Stary Las. Frodo go╢ci u Bombadila.

(27) Gandalf przeprawia siΩ przez Szar▒ WodΩ. Druga noc u Bombadila.

(28) Upi≤r Kurchanu wiΩzi hobbit≤w. Gandalf dociera do Brodu Sarn.

(29) Frodo wieczorem przybywa do Bree. Gandalf odwiedza starego Dziadunia Gamgee.

(30) Nocny napad na ustro± i gospodΩ w Bree. Frodo opuszcza Bree. Gandalf wystΩpuje w Ustroni po drodze do Bree, gdzie przybywa wieczorem.

Pa╝dziernik

(1) Gandalf opuszcza Bree.

(3) Napa╢µ na Gandalfa na Wichrowym Czubie.

(6) Ob≤z pod Wichrowym Czubem prze┐ywa nocn▒ napa╢µ. Frodo ranny.

(9) Glorfindel wyrusza z Rivendell.

(11) Glorfindel wyp│asza je╝d╝c≤w z mostu na Mitheithel (Szara Woda).

(13) Frodo przeje┐d┐a przez most.

(18) Glorfindel spotyka o zmroku Froda. Gandalf przybywa do Rivendell.

(20) Przeprawa przez Br≤d Bruinen.

(24) Frodo odzyskuje przytomno╢µ. Przybycie Boromira do Rivendell.

(25) Narada u Elronda.

Grudzie± (25) Dru┐yna Pier╢cienia wyrusza o zmroku z Rivendell.

3019

Stycze±

(8) Dru┐yna przybywa do Holionu.

(11, 12) ªnie┐yca pod Caradhrasem.

(13) Przed ╢witem napad wilk≤w. O zmroku Dru┐yna dociera dociera do bram Morii. Gollum zaczynatropiµ powiernika Pier╢cienia.

(14) Noc w sali Dwudziestej Pierwszej.

(15) Walka na mo╢cie Khazad-dum. Gandalf spada w przepa╢µ. P≤┐n▒ noc▒ Dru┐yna dochodzi do strumienia Nimrodel.

(17) Wieczorem Dru┐yna przybywa do Caras Galadhon.

(23) Gandalf w ╢lad za Balrogiem wspina siΩ na szczyt Zirakzigil.

(25) Gandalf str▒ca z g≤ry Balroga i omdlewa. Cia│o jego zostaje na szczycie

Luty

(14) Zwierciad│o Galadrieli. Gandalf wraca do ┐ycia, le┐y w dziwnym ╢ni na szczycie.

(16) Po┐egnanie z Lorien. Gollum ukryty na zachodnim brzegu ╢ledzi odjazd wΩdrowc≤w.

(17) Gwaihir przenosi Gandalfa do Lorien.

(23) W pobli┐u Sarn Gebir orkowie noc▒ atakuj▒ │odzie Dru┐yny.

(25) Dru┐yna przep│ywa przez Argonath i biwakuje w Parth Galen. Pierwsza bitwa u brodu na Isenie, ╢mierµ Theodreda, syna Theodena z Rohanu.

(26) Rozbicie Dru┐yny. ªmierµ Boromira. Meriadok i Peregrin dostaj▒ siΩ do niewoli. Frodo i Sam docieraj▒ do wschodniej czΩ╢ci Emyn Muil. Aragorn wieczorem rusza w pogo± za orkami. Eomer otrzymuje wiadomo╢µ o bandzie ork≤w, kt≤ra wtargnΩ│a od wzg≤rz Emyn Muil do Rohanu.

(27) Aragorn o ╢wicie staje na zachodniej krawΩdzi P│askowy┐u. O p≤│nocy Eomer wbrew rozkazom Theodena rusza ze Wschodniej Bruzdy przeciw orkom.

(28) Eomer zagradza orkom drogΩ tu┐ pod lasem Fangorn.

(29) Meriadok i Pelegrin uciekaj▒ z niewoli i spotykaj▒ Drzewca. Rohirrimowie o wschodzie s│o±ca staczaj▒ bitwΩ i zadaj▒ klΩskΩ orkom. Frodo schodzi z grani Emyn Muil i spotyka Golluma. Faramir zauwa┐a na rzece │≤d╝ nios▒c▒ zw│oki Boromira.

(30) Pocz▒tek wiecu ent≤w. Eomer wraca do Edoras i spotyka Aragorna.

Marzec (1) Frodo rozpoczyna o ╢wicie marsz przez Martwe Bagna. Wiec ent≤w trwa. Aragorn spotyka Gandalfa Bia│ego i razem udaj▒ siΩ do Edoras. Faramir rusza z Minas Tirith na wyprawΩ do Ithilien.

(2) Frodo dociera do ko±ca bagien. Gandalf w Edoras uzdrawia Theodena. Rohirrimowie ruszaj▒ na zach≤d przeciwko Sarumanowi. Druga bitwa u brodu na Isenie. Pora┐ka Erkenbranda. Po po│udniu rozwi▒zuje siΩ wiec ent≤w. Nocny marsz do Isengardu.

(3) Theoden wycofuje siΩ do Helmowego Jaru. Pocz▒tek bitwy o Rogaty Gr≤d. Entowie dope│niaj▒ zniszczenia Isengardu.

(4) Theoden i Gandalf wyruszaj▒ z Helmowego Jaru w kierunku Isengardu.

(5) W po│;udnie Theoden przybywa do Isengardu. Rokowania z Sarumanem pod wie┐▒ Orthanku. Skrzydlaty Nazgul przelatuje nad obozem w Dol Baran. Gandalf z Peregrinem wyruszaj▒ do Minas Tirith. Frodo kryje siΩ przed oczyma wartownik≤w Moranononu i o zmroku rusza w dalsz▒ drogΩ.

(6) Przed ╢witem Dunedainowie odnajduj▒ w stepie Aragorna. Theoden rusza z Rogatego Grodu do Harrowdale, Aragorn wkr≤tce po nim.

(7) »o│nie┐e Faramira spotykaj▒ Froda i prowadz▒ do Henneth Annun. Aragorn przybywa wieczorem do Dunharrow.

(8) Aragorn o ╢wicie wstΩpuje na ªciezkΩ Umar│ych, w po│udnie staje na szczycie Erech. Frodo opuszcza Henneth Annun.

(9) Gandalf przybywa do Minas Tirith. Faramir opuszcza Henneth Annun. Aragorn z Erech dociera do Calembel. Frodo o zmroku znajduje siΩ na drodze do Morgulu. Theoden przybywa do Dunharrow. Z Mordoru zaczynaj▒ nap│ywaµ nad ╢wiat ciemno╢ci.

(10) Dzie± bez ╢witu. Przegl▒d si│ rohanu. Rohirrimowie ruszaj▒ z Harrowdale. Gandalf ratuje Faramira na przedpolach grodu, Aragorn przepawia siΩ przez rzekΩ Ringlo. Armia Morannonu wkracza do Anorien, zdobywaj▒c po drodze Cair Andros. Frodo mija Rozstaj i obserwuje wymarsz wojsk z Morgulu.

(11) Gollum odwiedza SzelobΩ, lecz patrz▒c na u╢pionego Froda niemal ┐a│uje swojej zdrady. Denethor wysy│a Faramira do Osgiliath. Aragorn dociera doLinhiru i wkracza do Lebennin. Napa╢µ z p≤│nocy na wschodnie prowincje Rohanu. Pierwszy atak na Lorien.

(12) Gollum zwabia Froda do kryj≤wki Szeloby. Faramir cofa siΩ ku fortom na grobli. Theoden biwakuje pod Minrimmonem. Aragorn wypiera nieprzyjaci≤│ w kierunku Pelargiru. Entowie rozbijaj▒ napastnik≤w gro┐▒cych Rohanowi.

(13) Frodo wpada w rΩce ork≤w z Wie┐y na Cirith Ungol. Nieprzyjaciel zajmuje Pelennor. Faramir odnosi ranΩ. Aragorn przybywa do Pelargiru i zdobywa flotΩ. Theoden obozuje w lesie Druadan.

(14) Sam odnajduje Froda w Wie┐y. OblΩ┐enie Minas Tirith. Rohirrimowie, za przewodem Dzikich Ludzi, docieraj▒ do Szarego Lasu.

(15) Po p≤lnocy CzarnoksiΩ┐nik burzy bramΩ grodu. Denethor wstΩpuje na stos. O pierwszych kurach dobiega g│os rog≤w Rohanu. Bitwa na polach Pelennoru. ªmierµ Theoden. Frodo i sam uciekaj▒ z wie┐y ork≤w i rozpoczynaj▒ wΩdr≤wkΩ na p≤│noc wzd│u┐ grzbietu Morgai. Bitwa pod drzewami w Mrocznej Puszczy. Thranduil odpiera napa╢µz Dol Guldur. Drugi atak na Lorien.

(16) Narada wodz≤w. Frodo ze szczytu Morgai obserwuje ob≤z i woddali G≤rΩ Przeznaczenia.

(17) Bitwa w Dal. ªmierµ kr≤la Branda i kr≤la Daina»elaznej Stopy. Krasnoludowie i ludzie chroni▒ sie w Ereborze, gdzie przetrzymuj▒ oblΩzenie. Szargat przynosi do Barad-dur p│aszcz, kolczugΩ i miecz Froda.

(18) Armie Gondoru i Rohanu wyruszaj▒ z Minas Tirirh. Frodo zbli┐a siΩ do »elaznej Paszczy i na drodze z Durthangu do Udunu wpada w rΩce ork≤w.

(19) Armia wkracza w dolinΩ Morgulu. Frodo i Sam uciekaj▒ orkom i zaczynak▒ wΩdr≤wkΩ wzd│u┐ go╢ci±ca Barad-dur.

(22) Okropny wiecz≤r, Frodo i Sam skrΩcaj▒ z drogi na po│udnie, ku G≤rze Przeznaczenia. Trzeci atak na Lorien.

(23) Armia opuszcza Ithilien, Aragorn zwalnia ma│odusznych. Frodo i Sam porzucaj▒ bro± i sprzΩt. (24) Frodo i Sam podejmuj▒ ostatni marsz do st≤p G≤ry Przeznaczenia.

(25) Armia otoczona na kopcach ┐u┐la. Frodo i Sam osi▒gaj▒ Sammath Naur. Gollum wyrywa Frodowi pier╢cie± i spada w Szczeliny Zag│ady. Upadek Barad-dur i koniec Saurona.

Najwa┐niejsze daty okresu od upadku Barad-dur do ko±ca Trzeciej ery

rok 3019

Marzec

(27) Bard II i Thorib III Kamienny He│m wypΩdzaj▒ z Dal nieprzyjaci≤│.

(28) Celeborn przekrazca AnduinΩ rozpoczyna siΩ burzenie Dol Guldur.

Kwiecie±

(6) Spotkanie Celeborna z Thranduilem.

(8) Powiernicy Pier╢cienia odbieraj▒ ho│d na polach Cormallen.

Maj

(1) Koronacja kr≤la Elessara. Elrond i Arwena wyruszaj▒ z Rivendell.

(8) Eomer i Eowina wyje┐d┐aj▒ do Rohanu z synami Elronda.

(20) Elrond i Arwena przybywaj▒ do Lorien.

(27) ªwita Arweny opuszcza Lorien.

Czerwiec

(14) Synowie Elronda spotykaj▒ siΩ z eskort▒ i udaj▒ siΩ z ni▒ do Edoras.

(16) Wyruszaj▒ do Gondoru.

(25) Kr≤l Elessar znajduje pΩd Bia│ego Drzewa.

Lipiec

(1) Arwena przybywa do grodu.

Dzie± ªrodka Roku. Gody Elessara i Arweny.

(18) Eomer wraca do Minas Tirith.

(19) Wyrusza orszak pogrzebowy kr≤la Theodena.

Sierpie±

(7) Orszak przybywa do Edoras.

(10) Pogrzeb kr≤la Theodena.

(14) Go╢cie opuszczaj▒ dw≤r kr≤la Eomera.

(18) Przybywaj▒ do Helmowego Jaru.

(22) Przybywaj▒ do Isengardu i o zachodzie s│o±ca rozstaj▒ siΩ z kr≤lem Elessarem.

(28)Spotykaj▒ Sarumana; Saruman zwraca siΩ w kierunku Shire`u.

Wrzesie±

(6) Popas w g≤rach opodal Morii.

(13) Rozstanie z Celebornem i Galadier▒, reszta WΩdrowc≤w zmierza do Rivendell.

(21) Sto dwudzieste dziewi▒te urodzny Bilba. Saruman zjawia siΩ w Shire.

Pa┐dziernik

(5) Gandalf i hobbici opuszczaj▒ Rivendell.

(6) Przeprawiaj▒ siΩ przez Br≤d Bruinen; nawr≤t b≤lu w ranie Froda.

(28) Wieczorem przybywaj▒ do Bree.

(30) Wyje┐d┐aj▒ z Bree i po ciemku docieraj▒ do mostu na Brandywinie.

Listopad

(1) Szeryfowie zatrzymuj▒ ich w »abiej ú▒ce.

(2) Przybywaj▒ Nad WodΩ i zrywaj▒ ludno╢µ Shire`u do powstania.

(3) Bitwa Nad Wod▒ i unicestwienie Sarumana. Koniec Wojny o Pier╢cie±.

3020 (1420 wed│ug kalendarza Shire`u). Marzec

(13) Choroba Froda (w rocznice ws▒czenia jadu przez SzelobΩ).

Kwiecie±

(6)Na urodzinowej ú▒ce zakwita mallron.

Maj

(1) Wesele Sama i R≤┐y.

Dzie± ªrodka Roku. Frodo. zrzeka siΩ godno╢ci burmistrza, kt≤r▒ obejmuje znowu Will Whitfoot.

Wrzesie±

(22) Sto trzydzieste urodziny Bilba.

Pa╝dziernik

(6) Ponowna choroba Froda.

3021 (1421 wed│ug kalendarza Shire`u).Marzec

(13) Nowy nawr≤t choroby Froda.

(25) Narodziny Elanor PiΩknej, c≤rki Sama.Wed│ug kalanderza Gonoru tego dnia zaczΩ│a siΩ Czwarta Era.

Wrzesie±

(21) Frodo z Samem wyje┐d┐aj▒ z Hobbitonu.

(22) W Le╢nym Zak▒tku spotykaj▒ siΩ Powiernicy Pier╢cieni, by razem ruszyµ na Ostatni▒ WyprawΩ.

(29) Przybywaj▒ do Szarej Przystani. Frodo Bilbo odp│ywaj▒ za Morze wraz z Trzema Pier╢cieniami. Koniec Trzeciej Ery.

Pa╝dziernik

(6) Powr≤t Sama do Bag End.

P≤╝niejsze wypadki dotycz▒ce cz│onk≤w Dru┐yny Pier╢cienia.

Rok wed│ug kalendarza Shire`u

1422	-	Z pocz▒tkiem tego roku zaczΩ│a siΩ wed│ug kalendarza Shire`u, lecz lata liczono po dawnemu.
1427	-	Will Whitfoot sk│ada urz▒d. Hobbici wybieraj▒ na burmistrza Sama Gamgee. Peregrin za╢lubia Pere│kΩ z Long Cleeve. Kr≤l Elessar og│asza prawo, kt≤rego moc▒ Du┐ym Ludziom wzbroniony jest wstΩp do Shire`u, wolnego kraju pod opiek▒ P≤│nocnego Kr≤lestwa.
1430	-	Narodziny Faramira, syna Peregrina.
1431	-	Narodziny Z│otog│≤wki c≤rki Sama.
1432	-	Meriadok, zwany Wspania│ym, zostaje zarz▒dc▒ Bucklandu. Otrzymuje hojne dary od kr≤la Eomera i Eowiny z Ithilien.
1434	-	Peregrin zostaje Tukiem i thanem. Kr≤l Elessar mianuje thana, zarz▒dce i doradc≤w koronnych Kr≤lestwa P≤│nocy. Sam Gamgee ponownie w wyborach zdobywa godno╢µ burmistrza.
1436	-	Kr≤l Elessar w podr≤┐y na p≤│noc zatrzymuje siΩ nad Jeziorem Evendim. Spotyka przyjaci≤│ po╢r≤d mostu na Brandywinie. Obdarowuje Sama Gwiazd▒ Dunedain≤w. Elanor zostaje dw≤rk▒ w ╢wicie kr≤lowej Arweny.
1441	-	Sam Gamgee po raz trzeci otrzymuje urz▒d burmistrza.
1442	-	Sam z ┐on▒ i c≤rk▒ Elanor go╢ci przez rok w Gondorze. ZastΩpuje go na urzΩdzie m│ody Tolman Cotton.
1448	-	Sam zostaje burmistrzem po raz czwarty.
1451	-	Elanor PiΩkna wychodzi za m▒┐ za Fastresa z Greenholmu.
1452	-	Kr≤l rozszerza granice Shire`u w│▒czaj▒c do niego MarchiΩ Zachodni▒. Wielu hobbit≤w tam siΩ przenios│o.
1454	-	Narodziny Elfstana, syna Fastreda i Elanor.
1455	-	Sam po raz pi▒ty burmistrzem. Na jego pro╢bΩ than mianuje Fastreda, mΩ┐a Elanor, Opiekunem Zachodniej Marchii; Fastred i Elanor zamieszkuj▒ pod g≤rami wie┐owymi, gdzie ┐yµ bΩdzie przez wiele pokole± potomstwa.
1462	-	Sam po raz sz≤sty zostaj burmistrzem.
1463	-	Faramir Tuk po╢lubia Z│otog│≤wkΩ, c≤rkΩ Sama.
1469	-	Sam zostaje burmistrzem po raz si≤dmy i ostatni; w roku 1476 sk│adaj▒c urz▒d liczy sobie dziewiΩµdziesi▒t sze╢µ lat.
1482	-	Wpo│owie lata ╢mierµ R≤┐y ┐ony Sama. 22 wrze╢nia Sam opuszcza Bag End. Odwiedza w Wie┐owych G≤rach c≤rkΩ Elanor i powierza jej Czerwon▒ KsiΩgΩ, kt≤ra odt▒d przechowywana jest w rodzie Fairbairns≤w. Istnieje te┐ w tym rodzie tradycja, pochodz▒ca od Elanor, ┐e Sam pod▒┐y│ za g≤ry do Szarej Przystani, by odp│yn▒c za Morze, jako ostatni z Powiernik≤w Pier╢cienia.
1484	-	Wiosn▒ przyby│ z Rohanu do Bucklandu goniec z wie╢ci▒, ┐e kr≤l Eomer pragnie zobaczyµ raz jeszcze swojego honorowego podczaszego. Meriadok by│ ju┐ stary (102 lata), lecz zawsze krzepki. Po naradzie ze swym przyjacielem thanem obaj przekazali synom mienie oraz urzΩdy i przeprawili siΩ przez Br≤d Sarn. Nigdy wiΩcej nie widziano ich w Shire. Dosz│y jednak s│uchy, ┐e Meriadok przebywa│ w Edoras a┐ do jesieni, kiedy to zmar│ kr≤l Eomer. W≤wczas Meriadok i Peregrin udali siΩ do Gondoru i tam spΩdzili resztΩ lat, jakie im do ┐ycia zosta│y, a gdy zmarli, pochowano ich w grobowcach Rath Dinen w╢r≤d najznakomitrzych mΩ┐≤w Gondoru.
1541	-	Tego roku opu╢ci│ ªr≤dziemie kr≤l Elessar. Podobno Meriadok i Pelegrin spoczΩli na wieczny sen po obu stronach kr≤la w jego grobowcu. Wtedy to Legolas zbudowa│ w Ithilien szary okrΩt i pop│yn▒│ z biegiem Anduiny ku Morzu. Z nim jak wie╢µ g│osi, po┐eglowa│ krasnolud Gimil. I tak, gdy okrΩt znikn▒│ z widnokrΩgu, zamknΩ│a siΩ w dziejach ªr≤dziemia karta Dru┐yny Pier╢cienia.

Serwis zaprojektowa│ i prowadzi:
Micha│ Rossa - barahir@tolkien.art.pl

Patronem serwisu jest .: gate internet services