Pod pojΩciem systemu (formy) wynagradzania (p│ac) nale┐y rozumieµ spos≤b, w jaki ustala siΩ wielko╢µ wynagrodzenia przys│uguj▒cego pracownikowi za wykonan▒ przez niego pracΩ. Z kolei w celu okre╢lenia wynagrodzenia za pracΩ nale┐y ustaliµ wysoko╢µ oraz zasady przyznawania pracownikom stawek wynagrodzenia (czyli inaczej m≤wi▒c kwoty, kt≤ra odpowiada najmniejszej przyjΩtej do obliczenia wynagrodzenia jednostce podstawy obliczeniowej) za pracΩ okre╢lonego rodzaju lub na okre╢lonym stanowisku, a tak┐e dodatkowych sk│adnik≤w wynagrodzenia, w przypadku gdy zosta│y one przewidziane z tytu│u wykonywania okre╢lonej pracy. W ten spos≤b tworzymy strukturΩ wynagrodzenia dla okre╢lonego stanowiska, b▒d╝ rodzaju wykonywanej pracy.

PrzyjΩty system wynagradzania w danej jednostce organizacyjnej wp│ywa na wydajno╢µ pracownika oraz wyniki jego pracy. System ten r≤wnie┐ determinuje strukturΩ wynagrodzenia. Do najczΩ╢ciej stosowanych system≤w wynagradzania za pracΩ w Polsce zaliczyµ mo┐na dwa systemy (zgodnie z obowi▒zuj▒cym prawem pracy):

1. System czasowy,
2. Systemy wynikowe:
• akord,
• prowizja,
3. Systemy mieszane:
• czasowo-premiowy,
• czasowo-prowizyjny,
• akordowo-premiowy,
• dni≤wkowo-zadaniowy.

Ilo╢µ pracy mo┐na mierzyµ na kilka sposob≤w. Mo┐e byµ ona mierzona jednostkami miary czasu, jednostkami wyniku lub wykonywaniem wyznaczonych zada±. Podstawow▒ cech▒, kt≤ra odr≤┐nia systemy czasowe od wynikowych to spos≤b ustalania podstawy obliczeniowej wynagrodzenia, kt≤ra odzwierciedla wielko╢µ wk│adu pracownika w wykonywan▒ pracΩ.

W systemach czasowych podstaw▒ obliczeniow▒ wynagrodzenia jest jednostka miary czasu. Inaczej m≤wi▒c mamy do czynienia z systemem, w kt≤rym wynagradza siΩ za czas pracy. Z powy┐szego wynika, ┐e stawka wynagrodzenia jest tutaj sta│a. NajczΩ╢ciej przyjmuje siΩ stawkΩ godzinow▒ lub miesiΩczn▒, rzadziej dzienn▒ i tygodniow▒ (maksymalnym okresem rozliczeniowym dopuszczonym przez ustawodawstwo polskie jest miesi▒c). Wynagrodzenie pracownika w systemie czasowym jest prost▒ relacj▒ ilo╢ci przepracowanego czasu oraz przypadaj▒cej stawki za jednostkowy czas pracy, przy czym przez przepracowanie nie nale┐y rozumieµ wy│▒cznie efektywnego wykonywania pracy, lecz tak┐e czas pozostawania w dyspozycji pracodawcy.

System czasowy nie uwzglΩdnia r≤┐nic ilo╢ciowych i jako╢ciowych w wynikach pracy, z tego te┐ wzglΩdu jest on ma│o motywuj▒cy do efektywnej pracy. Wyniki pracy zale┐▒ od poczucia osobistej odpowiedzialno╢ci pracownika, a z drugiej strony od skuteczno╢ci stosowanego nadzoru przez prze│o┐onego. System czasowy stosuje siΩ najczΩ╢ciej w przypadkach, gdzie trudno jest wprowadziµ inn▒ miarΩ efektywno╢ci pracy. Warto zaznaczyµ, ┐e system ten jest czΩsto stosowany w przypadkach, gdzie wa┐n▒ rolΩ odgrywa jako╢µ wykonywanej pracy, a nie na jej ilo╢µ. W tych przypadkach efektywno╢µ pracy podnoszona jest poprzez dodatkowe stosowanie premii.

W celu bardziej efektywnego wykorzystania pracownik≤w w organizacji stosuje siΩ wynikowe systemy wynagradzania, kt≤re uzale┐niaj▒ wysoko╢µ wynagrodzenia od wk│adu (warto╢ci) pracy. Do system≤w wynikowych zaliczyµ mo┐na akord, prowizjΩ oraz systemy mieszane, kt≤re stanowi▒ po│▒czenie wymienionych wy┐ej system≤w lub/oraz systemu czasowego.

Akordowa forma p│ac polega na powi▒zaniu wynik≤w pracy (liczby wykonanych jednostek, us│ug lub czynno╢ci) wykonanej przez pracownika w okre╢lonej jednostce czasowej, przy uwzglΩdnieniu stopnia wykonania normy dla danego pracownika. St▒d istotn▒ rolΩ w tym systemie odgrywaj▒ normy (szerzej na ten temat w dalszej czΩ╢ci rozdzia│u). Akord powinien byµ stosowany tylko w takich przypadkach, gdzie jest mo┐liwe opracowanie norm pracy i obliczanie wynik≤w ilo╢ciowych pracy.

System akordowy ma wiele odmian, ze wzglΩdu na rodzaj jak i charakter. Do najczΩ╢ciej wystΩpuj▒cych rodzaj≤w akordu zaliczyµ mo┐na:

• prosty (tzw. czysty)
  

  Polega na tym, ┐e za ka┐d▒ wykonan▒ jednostkΩ pracy wynagrodzenie jest sta│e.

• progresywny
  

  Za ka┐d▒ wykonan▒ jednostkΩ pracy wynagrodzenie jest sta│e do wysoko╢ci wykonania normy, natomiast za jednostki pracy wykonane ponad ustalon▒ normΩ pracownik otrzymuje wy┐sze wynagrodzenie.

• po╢redni
  

  Wynagrodzenie pracownik≤w oblicza siΩ w okre╢lonym procencie od zarobku pracowniczych stanowisk wiod▒cych.

• akord z premi▒
  

  Powi▒zanie dw≤ch system≤w wynagradzania.

• akord zrycza│towany
  

  Polega na podpisaniu umowy z brygad▒, z kt≤r▒ ustala siΩ zrycza│towane wynagrodzenie za wykonanie ca│o╢ci wyznaczonego wcze╢niej zadania.

Systemy akordowe mo┐e mieµ nastΩpuj▒cy charakter:

• indywidualny,



Podstaw▒ do obliczenia wynagrodzenia pracownika jest jego osobista wydajno╢µ.

• zbiorowy,



Podstaw▒ do obliczenia wynagrodzenia pracownika jest wynik uzyskany przez ca│y zesp≤│.

Strona 1 Strona 2