ARTYKUúY | |
Teorie:
Sprawiedliwo╢ci
|
|
Teoria sprawiedliwo╢ci
Teoria sprawiedliwo╢ci powsta│a w wyniku krytyki teorii cz│owieka ekonomicznego, oraz teorii motywacji opartej na . Jej ╝r≤de│ mo┐na dopatrywaµ siΩ w teorii wymiany spo│ecznej Homansa oraz w teorii dysonansu poznawczego Festingera.
Zachowania spo│eczne - wed│ug Homansa - to proces wymiany d≤br, w trakcie kt≤rego cz│owiek d▒┐y nie tylko do zdobycia maksymalnego zysku, lecz tak┐e do osi▒gniΩcia stanu r≤wnowagi zar≤wno miΩdzy w│asnymi kosztami i nak│adami, jak i miΩdzy w│asnym zyskiem a zyskiem innych.
Z kolei Festinger zdefiniowa│ pojΩcie dysonansu poznawczego. Wed│ug niego ludzie odczuwaj▒ potrzebΩ harmonii miΩdzy swymi przekonaniami. WewnΩtrzne dysonanse stwarzaj▒ przykre napiΩcia i wywo│uj▒ chΩµ roz│adowania go. Cz│owiek zatem bΩdzie zawsze d▒┐y│ do osi▒gniΩcia stanu konsonansu.
TeoriΩ sprawiedliwo╢ci sformu│owa│ J.S. Adams. Jako hipotezΩ tej teorii przyjmuje siΩ za│o┐enie, ┐e cz│owiek powinien otrzymywaµ sprawiedliwe wynagrodzenie za w│o┐on▒ pracΩ. Wszelkie odchylenia - zar≤wno powy┐ej, ja i poni┐ej - prowadz▒ do wystΩpowania napiΩµ, natomiast napiΩcia sk│aniaj▒ pracownika do dzia│a± koryguj▒cych. Cz│owiek por≤wnuje wiΩc stosunek swojego wynagrodzenia do wk│adu w stosunku do innych pracownik≤w. Jest to dla niego punkt odniesienia decyduj▒cy o podjΩciu ewentualnych dzia│a± koryguj▒cych. Wyr≤┐niµ mo┐na trzy sytuacje, kt≤re s▒ wynikiem tego por≤wnania:
Wyi / Wki = Wy / Wk
Wyi / Wki < Wy / Wk
Wyi / Wki > Wy / Wk
gdzie Wy oznacza wynagrodzenie, natomiast Wk oznacza wk│ad pracownika. Pierwsza sytuacja postrzegana jest jako sprawiedliwo╢µ w firmie i oczywi╢cie jest komfortowa dla pracownika, gdy┐ nie wywo│uje ┐adnych napiΩµ. Z kolei pozosta│e sytuacje prowadz▒ do odczuwania niesprawiedliwo╢ci - zar≤wno gdy stosunek wynagrodzenia do wk│adu jest ni┐szy ni┐ u innych oraz gdy jest on wy┐szy (jednak ta sytuacja powoduje napiΩcia o mniejszej sile ni┐ w sytuacji przeciwnej). NapiΩcia w wyniku odczuwania niesprawiedliwo╢ci mog▒ byµ korygowane na dwa sposoby:
- ModyfikacjΩ stosunku wynagrodzenia do wk│adu (pracownik uzna│, ┐e musi w│o┐yµ wiΩkszy wysi│ek, aby otrzymaµ wy┐sze wynagrodzenie).
- ZmianΩ percepcji stosunku wynagrodzenia do wk│adu (zmiana punktu odniesienia).
W ramach tej teorii wyr≤┐nia siΩ tzw. sprawiedliwo╢µ dystrybutywn▒. Oznacza to, ┐e stosunek wynagrodzenia do koszt≤w okre╢lonego pracownika powinien byµ proporcjonalny do wszystkich pozosta│ych zatrudnionych. Pracownik por≤wnuje sw≤j wynik do wyniku pozosta│ych pracownik≤w i w przypadku wyst▒pienia odchyle± powstaje napiΩcie i w efekcie niezadowolenie jednostki.
|