Sen o wolno╢ci - ptaki drapie┐ne

Wolno╢µ, nasze sny i marzenia.. nasze pragnienia.. - byµ wolnym to lataµ. Dla wielu z nas latanie to synonim wolno╢ci. Oderwaµ siΩ od Matki Ziemi, polecieµ ku niebu. Strach, ┐e spadniesz? Przecie┐ jest taki podniecaj▒cy.. sprawia i┐ czujesz siΩ wyj▒tkowo gdy jeste╢ silniejszy od niego.

Przez wieki patrzeli╢my w niebo i chcieli╢my byµ jak ptaki. Nawet teraz gdy lataµ mo┐e ka┐dy, z utΩsknieniem spogl▒damy na lekko╢µ i elegancjΩ z jak▒ robi▒ to ptaki. S▒ dla nas symbolem wolno╢ci, niezale┐no╢ci, czego╢ czego tak bardzo pragniemy.

Nie dziwi wiΩc i┐ szacunek dla ptak≤w, zw│aszcza du┐ych drapie┐nik≤w, wystΩpowa│ we wszystkich kulturach. Posiadanie or│a czy soko│a by│o wielkim przywilejem i stanowi│o o wysokiej pozycji danej osoby. Wieki XIII i XIX przynios│y niestety radykaln▒ zmianΩ tych pogl▒d≤w. Upowszechnienie siΩ polowa± i tym samym znaczne przerzedzenie drobnej zwierzyny sprawi│o i┐ ptaki drapie┐ne zaczΩto traktowaµ jako konkurent≤w w polowaniach. RozpoczΩto haniebne tΩpienie tych zwierz▒t, doprowadzaj▒ce wiele gatunk≤w na skraj ca│kowitego zaniku populacji. Jakby tego by│o ma│o wiek XX przyni≤s│ ╢mierciono╢ne wynalazki takie jak DDT, stosowane w uprawie ro╢lin ponownie drastycznie obni┐y│o populacjΩ drapie┐nik≤w.

Dzi╢ na ╢wiecie ┐yje 300 gatunk≤w ptak≤w drapie┐nych. W Polsce spotkaµ mo┐na 36 z nich. M│odych dochowuje siΩ u nas 20 gatunk≤w. Pozosta│e 16 gatunk≤w to ptaki pojawiaj▒ce siΩ w okresie przelot≤w i zim▒. Niekt≤re z nich obserwowane s▒ bardzo rzadko mimo to cieszy fakt nawet pojedynczych obserwacji tych ptak≤w. Do najczΩ╢ciej spotykanych podniebnych drapie┐c≤w w Polsce nale┐▒: myszo│≤w, pustu│ka, b│otniak stawowy, jastrz▒b, krogulec, orlik krzykliwy, trzmielojad i kobuz.

Du┐e ptaki, takie jak np. bielik, maj▒ dzi╢ coraz wiΩksze problemy ze znalezieniem odpowiednich teren≤w lΩgowych. Miejsc dzikich jak ich natura, niedostΩpnych dla ludzi. PotΩ┐ne, dwumetrowe gniazdo bielika o ciΩ┐arze przekraczaj▒cym tonΩ potrzebuje odpowiedniego drzewa, kt≤re jest w stanie utrzymaµ tak wielk▒ konstrukcjΩ. Jak szacuj▒ ekolodzy w odpowiednio starym, stuletnim lesie, tylko jedna na tysi▒c drzew jest odpowiednie na wybudowanie gniazda or│a. Mniejsze gatunki zadowalaj▒ siΩ mniej okaza│ymi drzewami. Zapobiegliwe soko│y w og≤lne nie buduj▒ gniazd a jedynie zajmuj▒ opuszczone gniazda innych ptak≤w :). Nawet ta zapobiegliwo╢µ, czy te┐ zdolno╢ci przystosowawcze niekt≤rych ptak≤w, nie rozwi▒zuj▒ problemu │owisk. Mimo i┐ niekt≤re gatunki przyzwyczai│y siΩ do obecno╢ci cz│owieka (pustu│ka i sok≤│ wΩdrowny buduj▒ gniazda na konstrukcjach wzniesionych przez ludzi) to jednak spora czΩ╢µ z nich nie toleruje bezpo╢redniego s▒siedztwa ludzi. Orze│ przedni lub orlik wymagaj▒ du┐ych otwartych przestrzeni, nie s▒ w stanie dopa╢µ ofiary w lesie czy zarastaj▒cych m│odnikiem ugorach. Rybo│≤w nie skorzysta z obfitego w pokarm jeziora, gdy na brzegach wyleguj▒ siΩ wczasowicze. Ci▒gle kurcz▒ce siΩ obszary gdzie ptaki znale╝µ mog▒ odpowiednie do gniazdowania i │ow≤w tereny s▒ g│≤wnym powodem troski o ich przysz│o╢µ.

W Polsce wszystkie ptaki drapie┐ne objΩte s▒ ochron▒ gatunkow▒. Obowi▒zuj▒ce przepisy maj▒ zabezpieczyµ siedliska poprzez wyznaczanie stref ochronnych oraz zapewnienie ptakom spokoju w okresie lΩg≤w poprzez wyznaczenia na ten okres specjalnej wiΩkszej strefy ochronnej (jest to obszar ko│a o promieniu 500 m wok≤│ gniazda). Ochrona ptak≤w drapie┐nych wynika nie tylko z naszej sympatii do nich. Ich rola w ekosystemie jest bardzo cenna. Stoj▒c na szczycie piramidy pokarmowej kontroluj▒ liczebno╢µ zwierz▒t, kt≤rymi siΩ ┐ywi▒ (wiele z nich uwa┐amy za szkodniki - np. szereg gryzoni). Naturalna kontrola liczebno╢ci jest najlepszym rozwi▒zaniem gdy┐ eliminowane s▒ osobniki s│abe i chore, co ogranicza rozprzestrzenianie siΩ chor≤b. Zmniejszanie liczebno╢ci najliczniejszych gatunk≤w sprzyja tak┐e r≤┐norodno╢ci biologicznej, umo┐liwiaj▒c egzystencjΩ gatunkom mniej licznym.

Ochrona ze strony pa±stwa nie bΩdzie jednak skuteczna dop≤ki to my sami nie zrozumiemy roli ptak≤w, dop≤ki nie zachwycimy siΩ ich piΩknem. Taki cel postawi│ sobie Komitet Ochrony Or│≤w. Jest to stowarzyszenie zajmuj▒ce siΩ ochron▒ i popularyzowaniem informacji o ptakach drapie┐nych. W╢r≤d cz│onk≤w KOO s▒ zar≤wno specjali╢ci zajmuj▒cy siΩ zawodowo ornitologi▒ i ochron▒ przyrody, le╢nicy, jak r≤wnie┐ entuzja╢ci ochrony ptak≤w drapie┐nych i przyrody.

DziΩki KOO znamy stan liczebny i rozmieszczenie poszczeg≤lnych gatunk≤w ptak≤w drapie┐nych w kraju. Dane te mo┐na poznaµ udaj▒c siΩ na stronΩ: http://free.ngo.pl/koo . Przeczytaµ na niej mo┐na r≤wnie┐ o projektach, kt≤re prowadzi KOO, s▒ to miΩdzy innymi znakowanie ptak≤w oraz budowanie sztucznych gniazd. Uznanie budzi zaanga┐owanie ludzi w ratowanie ptak≤w drapie┐nych i wiara w to i┐ pozostan▒ one czΩ╢ci▒ naszego krajobrazu, czΩ╢ci▒ naszych marze± o wolno╢ci.